ผญาปริศนา
ปริศนา คือ คำถามให้ฉุกคิด ให้เอาไปเปรียบเทียบในการดำเนินชีวิต
- กุญชรช้างพลายสารเกิดอยู่ป่า ยังมาอยู่บ้านเมืองกว้างกล่อมขุน
ช้างเกิดในป่ายังมาอยู่กับผู้คนในเมืองได้ - กุญชรช้างอัศดรคุณมาก ก็หากหายากแท้ทั้งค่ายบ่มี
ส่วนว่ายุงยองฮิ้นฝูงไฮเฮือดไต่ บ่ห่อนขี้ไฮ้หาได้คู่เฮือน
ช้างสัตว์มีคุณหายาก ส่วนริ้นยุงนั้นหาได้อยู่ทั่วไป - กุญชรโรช้างแนวสูงศักดิ์ใหญ่ ตายย้อนมดแดงน้อยๆ แนวนั้นก็หากมี
ช้างสัตว์ใหญ่ แต่ตายด้วยมดแดงตัวน้อย - คันได้ขี่ช้างแล้วอย่าดังเปิดดังเหิน อย่าได้เสิ่นๆ หัวแหย่งสิพานพาฮ้าย
ได้ขึ้นตำแหน่งสูงอย่าทะนงตัว เดี๋ยวจะตกกระป๋องง่ายๆ
- คันได้ขี่ช้างให้หาแหย่งยองหลัง คันบ่ยองแหย่งลงสิบ่สมทรงช้าง
มันสิเสียศรีเศร้าเสียทรงช้างใหญ่ ให้ขัดสีอยู่สู่มื้องามแท้เลิศคุณ
ถ้าได้ตำแหน่ง ยศศักดิ์ แล้ว ก็ให้ดูแลเอาใจใส่ให้เจริญก้าวหน้าต่อไป - คันบ่ออกจากบ้านบ่เห็นด่านแดนไกล คันบ่ไปหาเฮียนก็บ่มีความฮู้
ถ้าไม่ออกเดินทางก็จะไม่มีประสบการณ์ - คันคากน้อยยังได้ฮบพญาแถน ยังได้ครองนครขวางนั่งเมืองเป็นเจ้า
คางคกยังได้รบกับพญาแถน จนได้ครองเมือง อย่าท้อถอย - กากับนกเค้าบ่เข้าฮ่อมแกวกัน หนูกับแมวบ่อยู่นำกันได้
คือดังหมีกับไม้พันทนังค้อป่า จอนฟอนกับเห่าห้อมบ่มีมื้อถืกกัน
ศัตรูคู่แค้นไม่อาจอยู่ร่วมกัน ก็จงหลีกให้ห่างๆ - คันสิเอาะอ่อมจ้ำอย่าได้ใส่น้ำหลาย มันสิใสเจงเลงบ่เป็นตาจ้ำ
ถ้าจะทำอ่อมให้ใส่น้ำน้อยๆ เพื่อความอร่อย - คันหากมีสองแล้วบ่กลัวไผอย่าฟ้าวหว่า บาดห่าเป็นฮ้างหม้ายสิมาโอ้ใส่เขา
ถ้ามีคู่ครองแล้วอย่าเพิ่งปรามาสเขา หากถึงคราวเป็นหม้ายอาจจะได้ช่วยเหลือ - คันได้นั่งบ้านเป็นเอกสูงศักดิ์ อย่าได้โวๆ เสียงลื่นคนทั้งค่าย
ชื่อว่าเป็นนายนี้ให้หวังดีดอมบ่าว คันหากบ่าวบ่พร้อมสิเสียหน้าบาดเดิน
ถ้าได้เป็นเจ้านายอย่าได้คุยโวข่มเหงบ่าวไพร่ เราจะได้ดีมีคนค้ำจุนก็เพราะคนรอบข้าง
สอนหญิง
| เป็นหญิงให้ใจอ่อนน้อม คำเว้าอ่อนหวาน | เทียมดั่งพธูเผิ้ง หวานเลิงบ่ฮู้หล้า |
| เป็นหญิงอย่าได้ปากกล่าวต้าน คำกล้ากว่าชาย | ให้ค่อยเอาใจตั้ง คำโบราณสอนสั่ง |
| ให้มีใจอ่อนน้อม ประสงค์ตั้งต่อผัว นั้นเนอ | ให้คึดกลัวความฮ้าย ใดดีให้คึดฮ่ำ |
| แม่นว่ามีโฉมฮ้าย ฉันใดอย่าประมาท | เป็นแต่ชาติก่อนพุ้น บุญสร้างแต่หลัง |
| อันว่าอิตถีเชื้อ ฝูงหญิงงามยิ่ง | เห็นว่าได้มิ่งต้น อย่าโงแง้นว่าโต นั้นเนอ |
| อย่าได้เอโกอ้าง บ่เอาไผเป็นที่เผิ่ง แพงเอย | ชาติที่นอนป่าฮ้าย แปลงห้างให้ใหญ่ดี |
| เห็นว่ามีทางซ้อน อย่าหวังคอยสิวางง่าย หลายเนอ | บาดน้ำเขินขาดแล้ง ตมสิแห้งไหง่ผง |
| ชาติที่แนวนามบ้ง แปนโตกาสิตอด เอาแหล่ว | ให้เจ้าเป็นดั่งม้อน ใยหุ้มห่อตัว |
| ชาติที่เป็นหญิงให้ มีชายเพทียมพ่าง | หญิงบ่มีคู่ซ้อนเสียเชื้อชาติหญิง ยิ่งแหล่ว |
| คันสิเอาผัว ให้ถามนามนักปราชญ์ | ชาติที่ยาวลื่นด้าน งามแย้มก็อย่าเอาเจ้าเฮย |
| ชายใดเนาในห้อง เฮือนตนเป็นวาด | สัพพะการเวียกเว้า กระทำสร้างสู่วัน |
| ชายนั้นหญิงใดได้สบายใจหมดทุกสิ่ง จริงแหล่ว | พากันลุลาภได้ ของเข้ามั่งมูน |
| ยูถ่างทำบุญสร้าง ทานไปบ่ได้ขาด | ให้มีใจอ่อนน้อมประสงค์ตั้งต่อทาน นั้นเนอ |
คลิกอ่านต่อ ผญาภาษิตสะกิดใจ
