ภาษิตโบราณอีสานนี้บางส่วนจะปรากฏอยู่ในคำผญา แต่มีบางส่วนจะเป็นคำกลอนหรือข้อความสั้นๆ ที่มีความหมายให้ได้คิด จึงได้แยกออกมาอีกต่างหาก โดยแยกเป็นกลุ่มๆ ตามความหมายที่กล่าวถึงดังนี้

1. หมวดปัญญา, หมวดการศึกษา, หมวดบุญบาป, หมวดคบหา
2. หมวดกิน, หมวดทุกข์สุข, หมวดตน
3. หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท
4. หมวดเบ็ดเตล็ด

หมวดปัญญา 

• ความคึดบ่มีแพ้ ทึนสิค้าหั้งบ่มี (ป.)
• คำท่อหัวม้า บ่ท่อนานอกบ้าน (ป.)
• คมในฝักดีกว่านอกฝัก (ป.)
• เงินเต็มพาบ่ท่อผญาเต็มปูม (ป.)
• ได้ยินด้วยหู ได้ดูด้วยตา ให้พิจารณาด้วยใจ ฮู้แล้วอย่าเถิง (ป.)
• ตีนปูนับมื้อปู้ ตีนช้างนับมื้อแหลม (ป.)
• เถ้าสามขามีปัญญาหาไว้ใช้
• นางสาวปลอดผัวแก้วเป็นเถา นกกาเวาเสียงดีเป็นฮูป ญิงฮูปฮ้ายคลองวัตรพางาม ชายฮูปงามทรามปัญญาพาฮุ่ง (กาพย์ปู่)
• เบิ่งช้างให้เบิ่งหาง เบิ่งนางให้เบิ่งแม่ เบิ่งแท้แท้ให้เบิ่งฮอดปู้ย่าตายาย (ป.)
• บัวบ่ให้ช้ำ น้ำบ่ให้ขุ่น ปลาในหนองจับกินให้เหมิด (ป.)
• บ่าวได้ดีให้ไหว้ นายได้ใช้ให้ตรึกตรอง (ป.)
• ปัญญาเต็มพุง ขี้ฮาดซุงเสียสี่บาท (ป.)
• เพิ่นบ่เอิ้นอย่าขาน เพิ่นบ่วานอย่าช่อย มักช่อยแท้ให้พิจารณา (ป.)
• มีผัวให้ช่างย้อง มีน้องให้ช่างออย (ป.)
• สิบฮู้บ่ท่อเคย ลิบลูกเขยบ่ท่อพ่อเถ้า (ป.)
• สิบฮู้บ่ท่อเคย สิบลูกเขยบ่ท่อพ่อแม่ สิบเถ้าแก่บ่ท่อผัวเมียโต (ป.)
• สิบเพิ่นเลี้ยง บ่ท่อเหมี้ยงตนเอง (ป.)
• สิบเพิ่นเว้า บ่ท่อตาเห็น (ป.)
• สิบไม้หมิ้น บ่ท่อมือเถิง (ป.)
• สิบนักปราชญ์บ่ท่อลกลน สิบลกลนบ่ท่อปุถุชนผู้หนึ่ง (ป.)
• หนามแหลมบ่ใผเสี้ยม หมากนาวกลมเกลี้ยงบ่มีใผกลึง (ป.)
• หนามเถ้ามันตุ้ม หนามหนุ่มมันแหลม (ป.)
• อย่าฟังความเบา อย่าเอาความง่าย
• ฮักษาสามปลาย จึงหายสามโทษ (ป.)
• ฮู้หลบเป็นปีก ฮู้หลีกเป็นหาง (ป.)
• ฮู้มากยากนาน ฮู้น้อยพลอยรำคาญ บ่ฮู้บ่ชี้เป็นหนี้เท่าตาย (ป.)

หมวดการศึกษา

• ตาบอดแจ้งบ่ฮู้ฮ่อมทางเดิน คันบ่แยงเงาหีนสิบอดตายเท่าเถ้า (ป.)
• บวชเฮียน สิกหา (ป.)
• บวช เฮียน เขียน อ่าน (ป.)
• ตื่นแต่เดิก ไปเคิกแต่หนุ่ม (ป.)
• หมกปลาแดกมีครู จี่ปูมีวาด (ป.)
• หมกปลาแดก หนอนน้อยบ่ตาย (ป.)
• อายครูบ่ฮู้ อายชู้บ่ได้นอนนำ (ป.)
• อย่าจับปลาหลายมือ (ป.)
• เฮียนให้สุด ขุดให้เถิง (ป.)

หมวดบุญบาป

• คาดสิได้บินมาคือนกเจ่า คาดสิบ่ได้บินเจ้ยเจิดหนี (ป.)
• คาดสิได้ไหลมาอ่องล่อง คาดสิบ่ได้ไหลน้ำล่องไป (บ.)
• ตึกแหได้ปลาไข่ เอาเมียใหม่ได้ลูกพร้อม บุญสร้างตั้งแต่หลัง (ป.)
• ทานก้นได้เป็นเศรษฐี ทานหีได้เป็นแม่พระเจ้า (ป.)
• บุญหล่นทับ ทรัพย์หล่นเต็ง (ป.)
• บุญให้หาบ บาปให้หิ้ว (ป.)
• บุญบ่ให้ยอยไฮกะบ่หย่อน บุญบ่ให้แสนสิใกล้กะเล่าไกล (ป.)
• บุญหลายจั่งพ้อ บุญน้อยบ่เห็น (บ.)
• บุญเพิ่นมีได้กินของดีเท่าเถ้า บุญโตบ่มีได้จ้ำของเก่าเท่าตาย (บ.)
• ไปหาพระเอาของไปถวาย ไปหานายเอาของไปต้อน (ป.)
• อย่าทานตางถิ้ม เผาผีตางเอาถ่าน (ป.)
• เฮ็ดบุญเอาหน้า ภาวนาหาลาภ (บ.)

หมวดคบหา

• แก้วบ่ผัดสามปีเป็นแฮ่ พี่น้องบ่แว่สามปีเป็นเพิ่น (ป.)
• เข้าเมืองตาหลิ่ว ให้หลิ่วตาตาม (ป.)
• ขับตามน้ำ หล้มตามบวย (ป.)
• คบคนดีเป็นศรีแก่ตัว คบคนชั่วอัปราชัย (ป.)
• คบคนให้เบิ่งหน้า ซื้อผ้าให้เบิ่งเนื้อ ระวังเสือสิซ้อนเล็บ (ป.)
• คบคนพาลพาลพาไปหาผิด คบบัณฑิตบัณฑิตพาไปหาผล คบคนชั่วพาตัวยากจน (ป.)
• ขี้หมิ้นอยู่สวนชวนกันเป็นหว้าน ชู้อยู่บ้านเป็นเพิ่นชะเลยเตย (ป.)
• ตกหมู่ขุนชอยขุนเกือมา ตกหมู่ข้าช่อยข้าพายโซน ตกหมู่โจรช่อยหามไหเหล้า (ป.)
• ตกหมู่แฮ้งเป็นแฮ้ง ตกหมู่กาเป็นกา (ป.)
• ตาบอดอย่าเอาฮ่วมเฮือน ตาเบือนอย่าฮ่วมบ้าน คนขี้คร้านอย่าเอาเป็นหมู่เป็นฝูง (ป.)
• เพิ่นหลับโตหลับ เพิ่นหลิ่วโตหลิ่ว (ป.)
• ฟันเฮือไว้หลายลำแฮท่า หม่าเข้าไว้เต็มบ้านเต็มเมือง (เสียว)
• นักปราชญ์ฮ้ายให้หมอบให้คลาน อันธพาลดีให้หนีสิบโยชน์ (ป.)

 คลิกไปอ่าน หมวดกิน, หมวดทุกข์สุข, หมวดตน