ภาษาพูดของผู้คนในภาคอีสานนั้นมีหลายสำเนียงที่แตกต่างกันไป ไม่มี "ภาษาอีสาน" นะครับ มีแต่เป็นภาษาพูดดั้งเดิมของชนเผ่าต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคนี้ซึ่งมีหลายกลุ่มชาติพันธุ์ [ เรื่องที่เกี่ยวข้อง : ชาติพันธุ์ชนเผ่าไทยในอีสาน ] ดังนั้น เมื่อท่านเดินทางไปท่องเที่ยวอีสาน ท่านจะได้ฟังสำเนียงเสียงพูดที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละจังหวัด คำที่เสนอในที่นี่รวบรวมมาจากที่กระผมอาวทิดหมู มักหม่วน ได้ตอบไว้ใน Facebook Fanpage มาแล้วแต่ค้นหาย้อนหลังยาก ท่านเว็บมาดเซ่อเลยขอร้องแกมบังคับให้นำมารวบรวมไว้ที่นี่อีกครั้งหนึ่ง แฟนนานุแฟนที่ต้องการทราบความหมายของคำ หรือประโยคใดก็สอบถามเพิ่มเติมมาได้นะขอรับ ยินดีนำมาตอบให้ทราบทั้งในเว็บไซต์และเฟซบุ๊คต่อไป

หน้าที่ : 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14

คำที่น่าสนใจนำมาเสนอในวันนี้คือ...

น้ำแก่ง-อ้อง-ดัง-กล้า-ซูนคีง-มอดยอด-เสิ่น

น้ำแก่ง

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้เสนอคำว่า "น้ำแก่ง"

เพื่อให้เข้ากับสถานการณ์น้ำท่วมไหลหลากทางภาคใต้ปีนี้ที่รุนแรงในรอบหลายสิบปี ส่วนทางบ้านทิดหมูถืก "น้ำแก่ง" ไหลมาท่วมเฮือนช่วงปีที่แล้ว กะเลยเลือกเอาคำนี้มาบอก เพราะลูกหลานสมัยใหม่ "บ่ฮู้จัก" คำนี้กันแล้ว

แก่ง น. น้ำนองท่วมไปหมด เรียก "น้ำแก่ง" อย่างว่า อุ่มทุ่มเจ้าผู้เข้านาทาม ปีบ่แล้งหมายชิเอาเกวียนแก่ ถืกปีน้ำท่วมหัวล้านกะบ่ปาน (บ.) ลานน้ำในแม่น้าหรือทะเลเรียก แก่งหรือแปว อย่างว่า ท้าวเผ่นเท้ากลางแก่งแปวสมุทร (กา.) floodwaters, rapids, surf.

น้ำมาก น. น้ำขึ้นหรือน้ำหลาก เรียก น้ำมาก น้ำแก่ง ก็ว่า. rising water level, floodwaters.

ขอบคุณทุกกำลังใจที่ไหลหลั่งท่วมท้นช่วยเหลือกันมาอย่างมากมาย ยามเมื่อคนไทยด้วยกันพบความยากลำบาก ทิดหมูอยากขอความช่วยเหลืออีกครั้ง ตอนน้ำลด ขอความช่วยเหลือด้านวัสดุ อุปกรณ์การศึกษา มอบให้กับโรงเรียนที่ประสบภัยน้ำท่วม เพราะเสียหายมากมายเหลือเกินครับ สงสารเด็กๆ ที่ขาดอุปกรณ์การศึกษา

อ้อง

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้เสนอคำว่า "อ้อง"

อ้อง น. เปลือกไม้เปลือยหรือเปลือกอะไรก็ได้เอามาเจาะรูทั้งสองข้าง ข้างละสองรูเอาเชือกร้อยเข้ากับแอกเวลาไถนาหรือคราดนา เรียก "อ้องฮัดคอควาย" เรียกผ้าคาดอกทารกว่า "ผ้าอ้อง ผ้าเอี้ยม" ก็ว่า. collar usually made of bark used to fasten yoke on neck of draft animal, cloth tied about chest of infant knotted at the chest.

คนสมัยนี้สิหาเบิ่ง "อ้อง" ได้ยากเพราะใช้ควายเหล็กไถนา บ่ได้ใช้ไถ ใช้คราดไม้ เอาควายลากคือสมัยเก่าก่อน และพอความทันสมัยเข้ามา เปลือกไม้นี่ก็เริ่มหายาก หันไปใช้ "สายพานโรงสีเก่า" มาทำแทน เพราะมีความทนทานกว่า นั่นเอง

ส่วน ผ้าอ้อง ผ้าเอี้ยม สำหรับเด็กน้อยกะบ่มีให้เห็นแล้วสมัยนี้ เพราะมีเสื้อผ้าเด็กน้อยนุ่มใส่สบายขายราคาถูกเยอะแยะนั่นเอง

ดัง

ภาษาอีสานวันละคำมื้อนี้ ขอเสนอคำว่า "ดัง"

เคยมีคนถามเรื่อง "ดังแหมบ" ได้อธิบายและให้ความหมายไปแล้ว แต่วันนี้มีคนเอารูปภาพข้างล่างนี้มาถาม แล้วสำทับมาด้วยว่า "ถ้าอาวทิดหมูเป็นคนอีสานอีหลีอีหลอ ต้องให้คำตอบที่กระจ่างแจ้งได้แน่นอน แม่นบ่?" แสดงว่าบ่ตอบนี่มีปัญหาแน่นอน เอ้า! มาเบิ่งรูปประกอบกันก่อนเลย

ดัง น. จมุก จมูกเรียก ดัง จมูกบี้ เรียก ดังแหมบ จมูกบานหรือรูจมูกกว้าง เรียก ดังปึ่ง จมูกโด่งจมูกใหญ่ เรียก ดังโม จมุกแหว่งมาก เรียก ดังวืก จมุกแหว่งขนาดกลาง เรียก ดังวาก จมูกแหว่งนิดหน่อย เรียก ดังวีก จมูกเชิดหรือดังเหิน เรียก ดังเบิด อย่างว่า คันเจ้าได้ขี่ช้างอย่างดังเบิดดังเหิน อย่าได้เสินเสินหัวแหย่งชิพานพาฮ้าย (ย่า) ลอนท่อปั้นเข้าจ้ำชิตำขึ้นถืกดัง (ขุนทึง). nose.

ดัง ว. เสียงดัง ก้อง กึกก้อง เสียงดัง เรียก ดัง อย่างว่า ดังแม่นขอ อิ่มท้องแม่นควาย (ภาษิต) เสียงกึกก้อง เรียก เสียงดัง อย่างว่า เคืองคุงสวรรค์ดั่งดินดาซ้าย เสียงสูรก้องตุริยาเค็งคื่น เสบลูกเจ้าหมื่นม้าวดังก้องกระเดื่องดิน (สังข์). to be loud, noisy, audible.

ดัง ก. ก่อ ก่อไฟเรียก ดังไฟ ก่อไฟรอเรียก ดังไฟถ้า อย่างว่า พระพ่อเจ้าเข้าป่าไพรหนา ไปแสวงหาของฉันเผือกมันในด้าว เดินดงดั้นตยเดียวในเถื่อน ลูกหากตกแต่งไว้ดังถ้าซู่วัน (กา). to build (a fire).

ในรูปภาพข้างบนนั้น "ดัง" เป็นคำกริยา แปลว่า ก่อไฟ นั่นเอง "ใครอยากดัง" ความหมายคือ ใครอยากก่อไฟรีบมาเอาไปได้เลยถุงละ 25 บาทเท่านั้น แต่ ยัง ยังไม่จบแค่นี้ยังมีต่ออีก "บ่กล้า บ่ขาย" ส่วนใหญ่เรารู้จักคำว่า "กล้า" คือ

กล้า น. ข้าวเปลือกที่เพาะไว้สำหรับนำไปปลูก เรียก กล้า อย่างว่า นาไฮ่หล้งประสงค์หาแต่กล้าอ่อน กล้าแก่มีบ่แพ้นาหล้งบ่ประสงค์ (ผญา) ข้าวเปลือกที่เพาะไว้นานจนขึ้นเป็นปล้อง เรียก กล้าบั้ง อย่างว่า ชาติกล้าบั้งดำได้กะบ่งาม (กา). seedling (esp. rice).

กล้า ว. แข็ง เหล็กที่ชุบไฟแรงเกินไป เรียก เหล็กกล้า อย่างว่า กล้าหลายมันบ่าน (ภาษิต) แนวเหล็กกล้ามันถืกหีนชา (ภาษิต) แดดแก่ เรียก แดดกล้า อย่างว่า พอเมื่อวันสูรย์กล้างายงามชัยโชค คราญเกี่ยวช้างเชิญท้าวสู่พลาย (สังข์). hardened, tempered(steel), harsh (sunlight).

กล้า ก. ไม่กลัว, ไม่ครั้นคร้าม คนที่ไม่กลัว เรียก คนกล้า อย่างว่า เอาคนกล้าครองเมืองมันจั่งฮุ่ง เอาคนขี้ย้านครองบ้านบ่ฮุ่งเฮือง (กลอน) ท้าต่อสู้เรียก กล้าหาญ อย่างว่า ใผชิขันมาสู้กับกูย้านมันมุ่น ตั้งแต่สำเด็จลุนกะยังสู้บ่ได้ โตนฮ้านแล่นหนี (บ.). to be brave, to dare.

สำหรับ "กล้า" ในความหมายตามภาพหมายถึง ความร้อนแรง เป็นคำวิเศษณ์แสดงถึง ความแข็ง แกร่ง ถ่านที่ติดไฟดี ให้ความร้อนสูง มีขี้เถ้าน้อย เรียก "ถ่านกล้า" จึงได้ประกาศว่า "ถ้าถ่านไม่ดี ไม่กล้าให้ไฟแรง ไม่ขายนะจ๊ะ"

ซูนคีง

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้เสนอคำว่า "ซูนคีง"

มีจดหมายก้อมจากสาวน้อยผู้ไปอยู่ไทดน (อยู่ กทม. นาน) สอบถามมาว่า "ได้ยินเพลงหนึ่งจำชื่อไม่ได้ มีเนื้อว่า อยากซูนคีงเด้ หนูบ่เข้าใจ 'ซูนคีง' คืออีหยัง อาวทิดหมู"

ซูน ก. ถูก ต้อง กระทบ เช่น วิ่งไปกระทบตอ เรียก แล่นซูนตอ อย่างว่า ย้านผอกพ้นมาแล่นซูนตอ เพิ่นบ่ขอโตซ้ำผัดให้บาดได้แล้วค้างอยู่เอิมเยิม (กาพย์ปู่) ผีสิงเรียก ผีซูน ผีต้อง ก็ว่า. to touch, brush against, sub against, (demon) possess.

คีง น. ร่างกาย ตัว ตน ร่างกายหมดทั้งร่างเรียก คีง เลาคีง ก็ว่า อย่างว่า คีงกลมกลิ้งนำแปวน้ำทั่ง ภูวนาถกลั้นใจน้อยมอดมัว (สังข์). body.

"ซูนคีง" ถ้าภาษากลางก็ "แต๊ะอั่ง ถูกเนื้อต้องตัว" นั่นแหละอีหล่าเอย อย่าสิไว้ใจผู้บ่าวมือไว ต้อยปั๊บโลดตั่วคันแม่นเผลอนั่น อย่าสิไปให้เขาต้อยง่ายๆ เด้อหล้าเอย 😁😂🤣🤫

มอดยอด

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้เสนอคำว่า "มอดยอด"

ได้รับคำถามมาจากสาวน้อยลูกอีสานมาอยูไทดน (เป็นคน กทม.) ได้ยินพ่อ-กับแม่คุยกันว่า "มื้อนี้ฝนตกแฮงจนเปียกมอดยอด" อ้ายทิดหมูบอกน้องแหน่ว่า "เปียกมอดยอด" มันเป็นแนวใด๋น้ออ้าย...

มอดยอด ว. เปียกปอน ผ้าที่เปียกทั้งผืน เรียก เปียกมอดยอด ยอดย้อย ก็ว่า. soaking wet, all soaked.

อธิบายด้วยรูประกอบน้ออีหล่าคำแพง 😁😀🤣😘

เสิ่น

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "เสิ่น"

จากเพลงลูกทุ่งชื่อ "เสิ่น" ของ 2 ศรีพี่น้อง ดอกอ้อ ทุ่งทอง และก้านตอง ทุ่งเงิน มีคนอยากรู้ว่าหมายคว่าอย่างไร (เวลาเขียนให้ออกเสียงเป็นคำแบบอีสาน เขียนได้ทั้ง เสิ่น และ เซิ่น)

เซิ่น ก. บินร่อน นกที่บินร่อนเรียก นกบินเซิ่น เสิ่น ก็ว่า อย่างว่า แหลวหลวงเค้าหัวแดงเดียระดาษ ซูดเซิ่นได้งูน้อยฮ่อนบน (สังข์). to swoop or glide.

ฮ่อน ก. บินถลา นกที่บินถลาเรียก นกฮ่อน อย่างว่า คื่นคื่นเค้านครนาคในสมุทร ชาวนาคาตื่นฮนเฮย้าน แหลวหลวงเค้าหัวแดงเดียระดาษ ซูดเซิ่นได้งูน้อยฮ่อนบน (สังข์). to swoop and soar.

เวิ่น ก. ร่อนถลา นกที่บินร่อนถลาไปมาในอากาศ เรียก นกเวิ่น นกเซิ่น นกเสิ่น ก็ว่า อย่างว่า เชื้อชาติแฮ้งบ่ห่อนเวิ่นนำแหลว แนวหงส์คำบ่ห่อนบินนำฮุ้ง (ผญา). to swoop or glide.

ความหมายของเพลงโดยรวมของเพลงก็คือ ผู้หญิงถูกผู้ชายทอดทิ้งไปมีหญิงอื่น สาวแทนที่จะเสียใจระทมทุกข์ กลับสุขใจที่ได้มีโอกาสไปฉลองกับกับกลุ่มเพื่อนได้อย่างอิสระ เพื่อมองหารักใหม่ เมื่อเข้าพวกได้กรึ๊บและเต้นหน้าฮ้านฟ้อนแอ่น จึงเกิดอาการของนกน้อยที่ถูกปล่อยออกจากกรง แล้วบิน "เสิ่น" หาอิสรภาพ ดังว่า

"เสิ่น" จึงเป็นอาการดีใจเหมือนนกที่ถูกปล่อยออกจากกรง โบยบินไปหาอิสระภาพนั่นเอง 😁😂🤣

หน้าที่ : 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14