"ชีวิตชาวนา" กลอนลำที่ยังคงถูกกล่าวถึงเสมอ แม้จะล่วงเลยมานานหลายสิบปี เป็นกลอนที่กล่าวถึงชีวิตของชาวนาอีสานที่ต้องประสบกับปัญหาต่างๆ คอยฟ้าคอยฝน ต้องเตรียมการต่างๆ ก่อนการทำนา กลอนลำนี้ประพันธ์โดย พ่อนุ่ม เย็นใจ มอบให้ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (หมอลำ) ประจำปีพุทธศักราช 2536 นางฉวีวรรณ ดำเนิน เป็นผู้ลำ เชิญฟังม่วนๆ พร้อมกับเนื้อหาในกลอนลำได้แล้วครับ
ชีวิตชาวนา(1) |
|
โอ.... โอ๋ย ฟ้าเอ้ย ฟ้าฮ้องตึ้ง ข้ามเขาพึงไปเชียงใหม่ ตกมาฮอดคลองไผ่ ฟ้าเป็นสีครึ้มๆ หัวใจน้อง ห่วงแต่แฟน ห่วงแต่แฟน... อื้อๆ อือ... โอยละน่า เอออันนี่ละพ่อแม่เอย เมษายนกายไปแล้ว พฤษภาผัดมาต่อ ฝนตกลงจากๆ จ้น ใบหญ้ากะป่งมา พวกชาวนากะเตรียมไว้ทั้งไถกับคราด ฝั้นเชือกไว้สิไถดั้นว่าฮุดนา ฟังเสียงจาคนเฒ่า สูเอยฮอดมื้ออื่น พ่อเฒ่าจ้ำบอกลูกบ้านสิพาเลี้ยงเจ้าปู่ตา ให้สูหาเตรียมไว้เฮือนละโตเอาเด้อไก่ เบิ่งคางไก่คันมันซันที่ลี่ ปีนี้สิบ่ดี คันปีใด๋คางไก่โค้งยาวๆ คือเกี่ยว พ่อเฒ่าจ้ำบอกไว้ปีนั่นจั่งสิดี มาเต็มทีแต่ผู้นาไกลบ้าน ผัวเมียเดียวเลี้ยงลูก... อ่อน ตื่นขึ้นมาผัวไปก่อน ไปไถนาคราดไว้ถ้าพอได้ละเคิ่งงาน แม่บักหำอยู่บ้านกะฟ้าวตื่นคือกัน เตรียมเอาฟืนมาดังไฟ เป่าฟูทั้งฟู่ เสียงวีไฟควันกุ้มในครัวลุกห่อมๆ กะบองก้อมเขี่ยไว้ เอาน้ำละใส่มวย น้ำฮวดแล้วเอาเข้าหม่ามาซาว สองมือจับหวดมาสุบหม้อ เสียงลูกออๆ ไห้ ไวไวกวยลูกแม่ พอลูกหลับแม่ผัดฟ้าวหาถ้วยข่องจอง ตักปลาแดกใส่ถ้วย เกลือตื่มแถมนำ สิได้ไปนาเซพ่อบักหำไปแล้ว เสียงเฮือนใกล้แซวๆ กะฟ้าวตื่น เอิ้นใส่กันพ่องเว้า... นั้นทังเฒ่า... ผ่องอาเฮ็ม ผ่องอาเฮ็ม... เอย... เฮย... อือม์... อือละน่า... อันนี่ละพอเมื่อตาวันขึ้นสีมายๆ พอพุมพู่ บ่ากะหาบต่าได้ทั้งฟ่าวละพ่องเดิน มือหนึ่งอุ้มลูกน้อย ฟ่าวเล่งลงนา ผัวกะผัวทังโตกะผัดคอยกินข้าว เสร็จดีแล้ว ลงดำจ้าวไหว่ๆ แขนอู่ลูกน้อยไว้เสียงไห้กะส่างมัน มื้อเนี่ยงคั้นตมอยู่ในนา สวยมายมายแดดเผาทั้งฮ้อน คอบอยากมีนำบ้านชาวนาจั่งหน้าก่ำ หน้าดำๆ แม่นชาวนาเฮ็ดเลี้ยงพวกพี่น้อง คนเฒ่าจั่งเจริญ เผิ่นจั่งเอิ้นว่ากระดูกสันหลัง คันบ่มีชาวนาบ่ได้เป็นเมืองบ้าน พอจากเสร็จดำแล้วตาเว็นเจ้าค่ายค่ำ พ่อบักหำขึ้นเถาะเจ้า... สิดกกล้า แม่นแน่เด้อ แม่นแน่เด้อ.... อือ... อือม์... โอยละน่า |
ชีวิตชาวนา(2) |
|
โอย... ฟ้าเอยฟ้าฮ้องค้อย เสียงโยนๆ ดังไกล เป็นหยังเด้สังบ่ไปฮ้องใกล้หัวคันไดพอให้น้องได้นอนห่ำ เสียงฟ้าฮ้องตื่มต้ำ สาวหมอลำคึดฮอดซู้ ได้หลงโอ้ โอบ่เซา.. โอบ่เซา... อือม์... อือ... โอ๋ โอ... โอ๋ละนา... เอออันนี้ ต่อจากนี้สิได้ลำต่อกลอนสอง สองผัวเมียทำนาส่อยกันละจนแล้ว พอแต่เสร็จดำแล้วตาเว็นค้ายค่ำ พ่อบักหำขึ้นเถาะเจ้า ดกกล้าไว้แหน่เด้อ ผัวว่าเอ้อ เมือก่อนสาตี้ ค่อยสิดกคนเดียว แม่อีนางเมือบ้าน พอจาแล้วเตรียมเอาถ้วยบ่วง หาบกะต่าต่องต้อน กะทังอุ้มลูกนำ เสียงฟ้าฮ้องตุ้มต้ำฟ่าวย่างมาเฮือน เสียงฝนมามืดมัวเมาฟ้า นำคันนาคืนเมือบ้านเขียดจะนาฮ้องออบแอบ เหลียววอบแวบเบิ่งน้ำสิเป็นคลื่นจั่งทะเล... มองมาบ้านเห็นโนนตาลมืดจุ่มกุ่ม เห็นแต่กอไผ่บ้านล่ายซ่ายใบหุ้มละห่อนำ ฟ้าวอย่างจ้ำเข้าป่าสอนลอน เสียงวอนวอนเรไรส่งเสียงแมงง่วง เห็นเป็นพวงตันหน้าหางนกยูงเหลืองอุ่ยหุ่ย เสียงคนคุยสิเข้าบ้านเย็นแล้วสิต่าวเมือ อุ้มลูกเต้าจูงหมู่งัวควย ฝนตกฮำเร่งไวไวเข้า ไวไวจ้าวเสียงฮือเชือกฟาด ควยบักเลผ่องตู้เด็กน้อยละขี่หลัง เสียงมะลึ่งตึ้งตั้งฝนไล่มาทัน ฝนตกลงเปียกปอนเต็มเปื้อน พอถึงเฮือนมือน้าวคันไดงับแงบ คันแม่นวางต่าไว้ สิเตียมสิ้น... แม่นเปลี่ยนแทน.. แม่นเปลี่ยนแทน... อือม์... อือ... โอ๋ โอ... โอ๋ละนา... อันนี้ ผูกควยแม้ลูกหล้า อย่าสุให้มันหลุด ผักกะตูตีไลใส่กลอนให้มันแน่น แม่สิดังไฟถ้าเอาปลามาต้มป่น คันพ่อใหญ่ผู้อยู่บ้านอะฮือฮ้องละผ่องถาม น้ำบ่ท่วมบ่อีหล้าไฮ่ใหญ่กกสะแบง ดินบ่แข็งบ้ออีนางไฮ่แคมโพนนั้น เสียงถามกันเต็มบ้าน กลับจากนามืดพุมพู่ ถึงยามนอนพากันขดอีกู้ นอนแล้วกะบ่ตีง คันจั่งซี้เพิ่นจั่งว่าชาวนา ถึงเวลาสมควรสิต่าวลาเด้อค่า ผีสิลาเด้อค่า สิขอลาไปก่อน พวกพ่อเฒ่าแม่ลูกอ่อน หลานสิขอจากแล้ว คุณป้าละพ่องอา จักหน่อยนี้สิได้ย่างคอมมอม ไปคอมมอมดั่งกะปอมงอยไม้ หลานสิไลเมือบ้านหนองไหลคำมืดจุ่มกุ่ม เห็นแต่กอไผ่หุ้มสิเมือบ้าน แม่นก่อนเด้อ สิลาแล้วคู่สู่คน คู่สุคน อือม์... อือ... โอ๋ โอ... โอ๋ละนา... |
