การฟ้อนพื้นบ้านแบบต่างๆ

ศิลปการฟ้อนรำของชาวอีสาน มีหลากหลายรูปแบบที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละถิ่น ตามอิทธิพลของกลุ่มชนพื้นเมืองในละแวกนั้นๆ เช่น ทางอีสานใต้ก็จะมีอิทธิพลของเขมรปะปนอยู่มาก ทางด้านเหนือก็มีอิทธิพลจากทางล้านช้าง ทางสกลนคร นครพนม มุกดาหารก็มีชนเผ่าพื้นเมืองในถิ่นนั้นเช่น ย้อ โซ้ ภูไท อย่างไรก็ตามเราก็พอจะจำแนกการฟ้อนออกเป็นประเภทต่างๆ ได้ดังนี้

ฟ้อนมหาชัย

ฟ้อนมหาชัย ก็เช่นเดียวกับฟ้อนสาละวัน ทางมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม เห็นว่าควรอนุรักษ์ทำนองลำพื้นเมืองที่แพร่หลาย และเป็นที่นิยมอยู่ในภาคอีสานของประเทศไทย และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ซึ่งในปี พ.ศ. 2525 ทาง มหาวิทยาลัยได้จัดทำชุดฟ้อนประกอบทำนองล้ำขึ้นชุดหนึ่งแล้วคือ ชุด "ฟ้อนสาละวัน" และเห็นว่าเพื่อเป็นการสืบทอดทำนองลำพื้นเมืองต่อไป จึงได้นำทำนองลำมหาชัยซึ่ง อาจารย์วีณา วีสเพ็ญ และอาจารย์เจริญชัย ชนไพโรจน์ ได้บันทึกเทปไว้ เมื่อคราวไปเยี่ยมศูนย์ลาวอพยพ ที่จังหวัดอุบลราชธานี และคำว่า "มหาชัย" ยังเป็นนามที่สอดคล้องกับชื่อผู้สร้างเมืองมหาสารคาม คือ ท้าวมหาชัย (กวด)

อาจารย์ชัชวาลย์ ทองประเสริฐ จึงได้นำทำนองลำมหาชัย มาให้นิสิตชมรมดนตรีและนาฏศิลป์พื้นเมืองฝึกซ้อม โดยใช้ดนตรีพื้นเมืองอีสานเป็นหลัก พร้อมประยุกต์ท่าฟ้อน ซึ่งคณะนาฏศิลป์ลาวได้นำมาเผยแพร่ ในปี พ.ศ. 2529 คำว่า "ลำมหาชัย" นั้นเป็นทำนองลำที่นิยมขับร้องของหมอลำในแถบเมืองมหาชัย ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และในภาคอีสานของประเทศไทย 

เครื่องแต่งกาย ผู้แสดงเป็นหญิงล้วน แต่งกายโดยใช้เสื้อคอกลม แขนกระบอก เอวระบาย นุ่งผ้าถุงเวียงลายลงมีเชิง และห่มสไบผ้าเวียงเช่นกัน คาดเข็มขัดยืดสีทอง ผมเกล้ามวยคาดผ้าปักดิ้นสีทองใส่สร้อยคอดินเผาด่านเกวียน และตุ้มหู

เครื่องดนตรี ใช้ดนตรีพื้นเมืองอีสาน ทำนองลำมหาชัย

ฟ้อนมหาชัย

ลำมหาชัย         บัดนี้ เฮียมซิไขแม่นคำข้อ มหาชัยจะได้กล่าว ก่อนนา มาพบกันแม่เทื่อนี้ เฮียมขอเว้าแม่นกล่าวโลม คีงกลมผู้งามเอย ท่านเอย ท่านผู้เนาแม่นอยู่พี้ ศรีสยามนครใหญ่ ท่านเอย ยังค่อยสุขแม่นอยู่เรื่อย สบายบ้างแม่นดั่งเดิม เสริมสร้างบ้านเมืองเดอ         โอ... คำเอย อันหนึ่งอีกทั้งพงษ์พันธุ์เชื้อ พี่น้องไทยทุกๆ ส่ำ เฮียมเอย ยังถาวรแม่นเที่ยงมั่น สบายแท้แม่นทุกคน เฮียมนี้ แสนที่ดีแม่นใจล้น ในมโนเจ้าช้อยเชื่อง ย้อนว่า โอกาสดีแม่นเลิศล้ำ ได้มายื้อแม่นย่องยาม พี่น้องพวกเฮาเอย คีงกลมผุ้งามเอย ท่านเอย ย้อนเฮามีแม่นมูลเชื้อ สายสัมพันธ์มาแต่ก่อน พู้นแล้ว หมุ่เฮาเป้นแม่นพี่น้อง ถนอมไว้อย่าได้ลืม พี่น้องพวกเฮาเอย คีงกลมผู้งามเอย

ฟ้อนเต้ยหัวโนนตาล 

เป็นการแสดงฟ้อนรำ ประกอบทำนองลำเต้ยหัวโนนตาล มีลักษณะเป็นการฟ้อนเกี้ยวพาราสีกัน ระหว่างชายหญิงทางภาคอีสาน โดยได้แรงบันดาลใจจากวงหมอลำพื้นบ้าน จาก อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ ซึ่งตัวหมอลำหนุ่มสาว หรือตัวพระเอก-นางเอก จะมีการการลำ และฟ้อนเกี้ยวพาราสี มีการพูดผญา ลำภูไท หรือก็ร้องเพลงเป็นเต้ยเกี้ยวกัน เป็นต้น

ดนตรีที่ใช้ในชุดการแสดง ฟ้อนเต้ยหัวโนนตาล จะใช้ทำนองเต้ยหัวโนนตาลดั้งเดิม ส่วนท่าฟ้อนและเนื้อร้อง อาจารย์พรสวรรค์ พรดอนก่อ อาจารย์สอนนาฏศิลป์พื้นเมือง จากวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์ เป็นผู้แต่งเนื้อร้องและประดิษฐ์ท่าฟ้อนขึ้นใหม่ โดยอาศัยเค้าโครงการฟ้อน ของหมอลำหมู่ หรือหมอลำเรื่องต่อกลอน ส่วนเพลงเร็วท่อนสุดท้าย ได้นำเอาท่าฟ้อนของหมอลำ เข้ามาผสมด้วย โดยได้ปรึกษา อาจารย์ช่วง ดาเหลา และ อาจารย์ทองเจริญ ดาเหลา หมอลำกลอนคู่

ลักษณะ ท่าฟ้อนจึงมีทั้งความอ่อนช้อย และรวดเร็วสนุกสนานอยู่ในชุดเดียวกัน แสดงให้เห็นถึงศิลปะการฟ้อนรำ และการร้องลำที่สวยงาม ของกลุ่มชนชาวอีสานแถบนี้

การแต่งกาย

• ชาย สวมเสื้อแพรแขนสั้นสีเขียว นุ่งโจงกระเบน ใช้ผ้าสไบขิดมัดเอว สวมสร้อยคอและกำไลเงิน
• หญิง สวมเสื้อแขนกระบอกสีแดง ห่มสไบขิด นุ่งผ้าซิ่นมัดหมี่ยาวคลุมเข่า ผมเกล้ามวยประดับดอกไม้ สวมเครื่องประดับเงิน

ฟ้อนเต้ยหัวโนนตาล

ฟ้อนคอนสวัน | ฟ้อนตังหวาย - ฟ้อนสาละวัน | ฟ้อนมหาชัย - เต้ยหัวโนนตาล

 คลิกไปอ่าน  การฟ้อนชุดชุมนุมเผ่าต่างๆ