คนอีสานโบราณนั้นนับว่าเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนอยู่พอสมควร จะเห็นได้จากนิทาน หรือวรรณกรรมพื้นบ้านหลายต่อหลายเรื่อง จะเล่าในลักษณะเป็นคำกลอน อย่าง พญาคำกอง (สอนไพร่) หรือ ท้าวก่ำกาดำ หรือขูลูนางอั้ว ดังนั้นคำสอนของผู้เฒ่าผู้แก่ ปู่ย่าตายาย ก็มักจะออกมาในรูปคำกลอน

หมายเหตุ : การอ่านกลอนต่อไปนี้ต้องออกเป็นสำเนียงอีสานจึงจะคล้องจองสัมผัสกันได้ดี คำทุกคำที่เขียนพยายามจะให้ใกล้เคียงกับการออกเสียงมากที่สุด กรุณาออกเสียงตามที่เขียนดูนะครับ

• จอมปลวกอ้นขุดก่นเป็นโพน แม่นสิเป็นโพนสูงชั่วไกลเห็นแจ้ง คันบ่มีสาขาไม้ใบเขียวปกห่อ ก็บ่ดูอาจแท้โพนนั้นเปล่าแปน (ป.)
• ใจบ่ใสต่อน้ำแยงเงากะบ่ส่อง กบบ่เตื้องต่อเทื้อมเห็นถ้ำกะว่าโพน (ป.)
• ชาตาคาดแห้งฝนตกรินกะบ่ชุ่ม ชาตาคาดแล้งแสนสิถ้วมกะไหง่ผง (ป.)
• ชิ้นบ่เป็นต่อนย่างอย่าได้อ่าวจาแกง อย่าได้กุมเอาเกลือเอือบลงดูฮ้าย (ป.)
• ชาติที่มาลานี้ดวงหอมฮสห่วง ใผผู้เข้าชมได้ดมแล้วบ่อยากหนี (บ.)
• ชาติที่หมาเห็นเข้าในมือชิงสวบ ยามเมื่อกินอิ่มแล้วแสนสิเอิ้นกะแล่นหนี (บ.)
• ชาติที่แนวนามบ้งแปนตัวกาสิตอดกินแล้ว เฮ็ดให้เป็นสิ่งม้อนใยหุ้มห่อตัวหั้นถ้อน (บ.)
• ชาติที่ดวงหอมนี้บานดายแล้วเปล่าเป็นรือ ความคึดแมงภู่มีท่อฟ้าสิหมายเมี้ยนกระดูกดอม (บ.)
• ชาติที่ยามหนาวนี้ผิงไฟหากสิอุ่นทรวงแล้ว เถิงฤดูฮ้อนมาฮอดแล้วกลายใกล้ก็เล่าควัน (บ.)
• ชื่อว่าสงสารซังกงเกวียนกำฮอบ เวรหากมาคอบแล้ววอนไหว้ก็บ่ฟัง (บ.)
• ชื่อว่าโลกีย์กว้างเมืองคนมันบ่เที่ยง มันหากเงี่ยงซ้อยง้อยคือค้อยตลิ่งของ ลางเทื่อศิษย์กลับได้เป็นครูสอนสั่งก็มี ลางเทื่อลูกไพร่บ้านสอนท้าวบ่าวพระยาก็มี (บ.)
• ชื่อว่ากรรมเถิงแล้วจำใจจำจาก บ่มีใผแก่ทื้นคืนได้โลกเฮา (บ.)
• ชื่อว่าความตายนี้แขวนคอทุกบาดอย่าง ใผกะแขวนอ้อนต้อนเสมอด้ามดั่งเดียว (บ.)
• ชื่อว่าแนวกำพร้าหมูหมามันกะหน่าย กลายหน้าใกล้ชาวบ้านถ่มน้ำลาย (บ.)
• ชื่อว่าแนวความฮู้ในเฮือนหายาก คันบ่ออกจากบ้านบ่มีได้ท่อใย (บ.)
• ชื่อว่าเปิงเป็นแล้วจำใจจำจาก คันบ่พรากจากบ้านความฮู้บ่เฮือง (บ.)
• ชื่อว่าแนวความฮู้ศีลธรรมพระเจ้าใหญ่ คันแม่นเฮียนได้แล้วเป็นแก้วแก่นมโน (บ.)
• ชื่อว้าจันทร์เพ็งแจ้งบปานแสงสุริเยศ แสงกระบองหมื่นเหล้มบ่ปานแจ้งแห่งเดือน คือดั่งแนวหลานหล้อนบ่ปูนปานเจ้าย่า เด็กน้อยฮู้ตั้งล้านบ่ปานเถ้าผู้เดียว (บ.)
• ชื่อว่าแนวเด็กน้อยตากอความคึดม่อ ได้กอขอข้อหล้อความเว้าผั้นอยู่ดาว (บ.)
• ชื่อว่าคลองคูณค้ำใผทำเป็นประโยชน์ เถ้าแก่เด็กหนุ่มน้อยทำได้ก็ฮุ่งเฮือง (บ.)
• ชื่อว่าการยอย้องนินทาประจำโลก มีแต่ปู๋แต่ปู้สิหนีได้ฮ่อมใด (บ.)
• ชื่อว่าแนวความเว้าของคนมันเกินง่าย ได้เทิงหงายแลข้วมความเว้าบ่อยู่ความ เขาฮักเขากะย้องเขาซังเขากะว่า คือดั่งบักเค้าเม้าหมาเถ้าเห่าแต่เขา คันเฮาทำดีแล้วเขาซังก็ตามช่าง คันเฮาเฮ็ดแม่นแล้วเขาย้องกะช่างเขา เขาสิพากันท้วงทังเมืองบ่มีเงี่ยง เขาสิติตั้งค้ายขายหน้ากะบ่อาย (บ.)
• ชาติที่ยอเงิงไง้ขอนเห็นดูหลาก คันบ่เข็บกะงอดเงี้ยวงูฮ้ายหากมี (บ.)
• ชาติที่เกวียนแปลงแล้วดูงามทุกสิ่ง จริงแล้ว งัวหม่อมพระนางบ่แก่ให้สะเทินค้างอยู่เอง ดอกนา (บ.)
• ชาติที่ตัณหานี้พาโตตกต่ำมีดาย ลางเทื่อดับชาติซ้ำวายย้าวคอบญิงแท้ดาย (บ.)

• เชื้อหมากต้องบ่ห่อนหล่นไกลกก แนวผมดกบ่ห่อนเป็นหัวล้าน (บ.)
• เชื้อชาติอ้อยบ่ห่อนเกิดเป็นเลา แซงตาเปาบ่ห่อนเป็นกอได้ (บ.)
• เชื้อชาติจ้องคันก่องกะยังหุบ บาดห่าชาตาหลุบหลูบลงคือจ้อง ยามเมื่อชาตาขึ้นขวางคือขอนกะเลยล่อง บาดสิล้มหยุมหญ้าบ่ฟัง (บ.)
• เชื้อชาติช้างหางยาวสนุกแกว่ง เชื้อไก่กุ้มหางก้อมแกว่งบ่คือ (บ.)
• ชายใดมีเมียแก้วการเฮือนเฮียงฮาบ ขุนใดอำนาจกล้าเมืองบ้านฮุ่งเฮือง (บ.)
• ญิงใดสมบูรณ์ด้วยเฮือนสามน้ำสี่ เป็นญิงดีเลิศล้ำสมควรแท้แม่เฮือน (บ.)
• ญิงบ่มีชายซ้อนญิงเกกางกาด เป็นดั่งฝากะตาดฮ้างกลางบ้านเกือกขี้ตม (บ.)
• เชื้อชาติแฮ้งกุยสาบกันเอง ปูสอนปูให้เดินตรงห่อนรือสิทำได้ (บ.)
• ญิงใดปากกล่าวต้านหัวก่อนบุญมี บาคราญพบฮีบเอามาซ้อน (คำสอน)
• ญิงใดได้ผัวชมใจถ่อย เป็นแต่กรรมก่อนพุ้นโตสร้างตั้งแต่หลัง (คำสอน)
• ญิงใดสูงก่ำเกลี้ยงท้ายล่ามอกเหวอ ญิงนั้นงามพอควรให้ฮีบจาจงต้าน (คำสอน)
• ญิงใดได้ผัวขวัญผู้ประเสริฐ เป็นเพราะกำเนิดเบื้องบูฮานสร้างตั้งแต่หลัง (คำสอน)
• ญิงใดทำกินพร้อมพอเกลือทังปลาแดก เป็นข้าเพิ่นฮ้อยชั้นก็ควรให้ไถ่เอา (คำสอน)
• ญิงใดเอเลท้องปูมหลวงอุ้มบาตร ฮูปฮ่างอ้ายบุญเจ้าหากมี (คำสอน)
• ญิงใดคอกลมป้องหางตาแดงสักหน่อย ญิงนั้นสุขลื่นล้นความฮ้ายบ่มี (คำสอน)
• ญิงใดยกย่างย้ายเสียงบาดตีนหนัก อย่าได้เอาเป็นเมียถ่อยคนควรเว้น (คำสอน)
• ญิงใดหน้าผากจ้อมผัวฮักแวนสนัด การเฮือนชานหากยังเฟือนฟ้าว (คำสอน)
• ญิงใดปากกล่าวต้านเสมอดั่งเสียงชาย บาคราญเอยอย่าเอามาซ้อน (คำสอน)
• ญิงใดเกษาเกลี้ยงดกดำเลิงแลบ ผิวบ่เศร้างามล้วนอยู่เลิง ชายใดได้อยู่ช้อนเฮียงฮ่วมเป็นเมีย ยูท่างธรงความสุขนั่งปองเป็นเจ้า (คำสอน)
• ญิงใดย่างบาดกว้างตีนป่วงธรณี ตัณหาในสงสารบ่อาจทันเทียมใด (คำสอน)
• ญิงใดขนตาส้วยแหลมปลายยาวยิ่ง ญิงนั้นฮู้ขี้คร้านเข็นฝ้ายมักนอน (คำสอน)
• ญิงใดผมเป็นส้อยยอยหูเป็นปีก ญิงนั้นทุกข์แต่น้อยเถิงเถ้าอยู่เลิง (คำสอน)
• ญิงใดเป็นปานก้ำกกขาดูหลาก ญิงนั้นใผกล่าวต้านโอมได้โชคมัน (คำสอน)
• ญิงใดจินจิกเกล้าผมแดงหน้าผาก ญิงฮูปนั้นแฮงม้างศาสนา (คำสอน)
• ญิงใดโขโมหน้าคือชายสักสาด ญิงนั้นใจโลภเลี้ยวมีชู้จากผัว (คำสอน)

• ญิงใดปลายมือดั้วดกดำซ้ำใหญ่ ญิงนั้นทุกข์บ่มั้วบาท้าวอย่าเอา (คำสอน)
• ญิงใดป้งแค่งส้วยคิ้วก่องกวมตา หัวนมมีปานดำแม่นญิงมีบุญแท้ ชายใดโอมเอาได้เป็นเมียโชคใหญ่ ดีประเสริฐแท้เมือหน้าฮุ่งเฮือง (คำสอน)
• ญิงใดไปมาก้มคุมมุมลงต่ำ อายุน้อยบาท้าวอย่าเอา (คำสอน)
• ญิงใดผมเขินเหี้ยนแปนหูเสียเปล่า แม่นหากงามยิ่งย้อยมันนั้นบ่ดี (คำสอน)
• ญิงใดเล็บมือส้วยแดงงามผิวอ่อน เป็นข้อยเพิ่นฮ้อยชั้นควรให้ไถ่เอา (คำสอน)
• ญิงใดฝาตีนกว้างกกขาทึมป้งแค่งใหญ่ ญิงนั้นแม่นว่าเป็นข้อยข้าสอนได้กะบ่ฟัง (คำสอน)
• ญิงใดบาทาเท้าหลังตีนคือหลังเต่า ญิงนั้นใจซื่อแท้ประสงค์ตั้งต่อผัว (คำสอน)
• ญิงใดผมถอยขึ้นเมือเทิงล้านแง่ ญิงนั้นทุกข์เท้าเถ้าควรเว้นหลีกไกล (คำสอน)
• ญิงใดตาเบือนซ้ายหัวแผดเสียงดัง บาคราญเอยอย่าเอามาซ้อน (คำสอน)
• ญิงใดหน้าผากกว้างดังใหญ่โมโข ญิงนั้นเป็นคนขวางอย่าเอามาซ้อน (คำสอน)
• ญิงใดนมย้านเท้าลงเถิงท้องหย่อน ญิงนั้นบุญมากล้นควรให้ไถ่เอา (คำสอน)
• ญิงใดนมสี่เต้าเชื้อชาตินามหมา มันนั้นพาลพาโลอย่าเอามาซ้อน (คำสอน)
• ญิงใดเบียเยียหน้าสมสถานเว้าบ่ม่วน มันหากใจถ่อยฮ้ยเสมอด้ามดั่งหมา (คำสอน)
• ญิงใดปากกล่าวต้านขังอยู่ในคอ อย่าได้เอาเป็นเมียบ่ดีพาฮ้าย (คำสอน)
• ญิงใดโยนีส้วยคือปลีกล้วยอ่อน ญิงนั้นสุขลื่นล้นบุญเจ้าหากมี (คำสอน)
• ญิงใดสบเบื้องซ้ายขี้แมงวันจับอยู่ สมบัติมีมากล้นคูณค้ำต่อผัว (คำสอน)
• ญิงใดแขนกลมส้วยขาวเหลืองผิวผ่อง ชายใดได้อยู่ช้อนปานกั้งฮ่มแดง (คำสอน)
• ญิงใดมือปุ้มข้อแขนขากกกิ่ว ญิงนั้นทุกข์เท้าเถ้าถือกระเบื้องคั่วขอ (คำสอน)
• ญิงใดคอกลมป้องเอิ้กหวาคิ้วก่อง ญิงนั้นเลี้ยงลูกเต้าหลายล้นเอนกนอง (คำสอน)
• ญิงใดปากกล่าวต้านแกมหัวเสียงม่วน ญิงนั้นลุลาภล้นความฮ้ายบ่มี (คำสอน)
• ญิงใดจารจาต้านเว้าม่วนหวานหู ตาหลิงแลเหลือกดูขวาซ้าย คอกลมปล้องคีงบางคิ้วก่อง ญิงนั้นควรค่าล้านคำฮ้อยให้ไถ่เอา (คำสอน)
• ญิงใดตีนมือส้วยขาวเหลือดำเกิ่ง ญิงนั้นฮู้แต่งตั้งการย้าวแม่เฮือน (คำสอน)
• ญิงใดใบหูเหี้ยนหน้ามนสักสน่อย แม่นว่าเป็นแม่ค้าพอได้สืบทึน (คำสอน)
• ญิงใดผมดำเหลื้อมเสมอดั่งหางยูง ใผผู้ได้อยู่ซ้อนเป็นเจ้าเศรษฐี (คำสอน)
• ญิงใดมุดหลุดส้วยเอิ๊กหวาตะโพกใหญ่ ญิงนั้นทุกข์เท่าเถ้าความไฮ้แล่นเถิง (คำสอน)

กลอนสอนหญิง

• ญิงใดทำกินพร้อมพาเกลือพอปลาแดก ญิงนั้นเป็นข่อยท่านฮ้อยซั้นกะควรให้ไถ่เอา
• ญิงใดเอเลท้อง พุงหลวงอุ้มบาตร ญิงนั้นแม่นว่าโฮมฮูปฮ้ายบุญเจ้าหากมี ชายใดได้อยู่ซ้อนนอนฮ่วมเฮียงสอง สมบัติมีพ่ำเพ็งเต็มย้าว
• ญิงใดคอกลมป้อง หางตาแดงสักกะหน่อย ญิงนั้นสุขลื่นล้นคำฮ้ายบ่มี
• นางใดยกย่างย้ายเสียงบาดตีนหนัก ญิงนั้นอย่าเอามาเทียมถ่อยคนควรเว้น
• ญิงใดปากกล่าวต้านเสมอดั่งเสียงชาย นั้นหนา บาคานเอยอย่าเอามาซ้อน
• ญิงใดเกศาล้วนดกดำเลิงแลบ มีทั้งผิวบ่เศร้างามแย้มอยู่เลิง ยามเมื่อยกย่างย้ายไปเคี่ยมมาเสมอ ตาแลนดูแต่พอวาด้าม ชายใดได้อยูฮ่วมซ้อนเฮียงฮ่วมเป็นเมีย กะดี อยู่ท่างทงความสุขนั่งปองเป็นเจ้า
• ญิงใดย่างบาดกว้างตีนขาวงธรณี ตัณหาในสงสารบ่ออาจมีไผเพี้ยง