ภาษิตโบราณอีสานนี้บางส่วนจะปรากฏอยู่ในคำผญา แต่มีบางส่วนจะเป็นคำกลอนหรือข้อความสั้นๆ ที่มีความหมายให้ได้คิด จึงได้แยกออกมาอีกต่างหาก โดยแยกเป็นกลุ่มๆ ตามความหมายที่กล่าวถึงดังนี้

1. หมวดปัญญา, หมวดการศึกษา, หมวดบุญบาป, หมวดคบหา
2. หมวดกิน, หมวดทุกข์สุข, หมวดตน
3. หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท
4. หมวดเบ็ดเตล็ด

หมวดกิน

• กินเข้าโต อย่าโสความเพิ่น (ป.)
• กินหลายท้องแตก แบกหลายหลังหัก (ป.)
• กินบ่ช่างกินเป็นหนี้ สี้บ่ช่างสี้โค็ยคด ตดบ่ช่างตดขี้ออกนำ (ป.)
• กินสมอยาก ปากสมเคียด (ป.)
• กินเข้าผี สี้หีผี อยู่นำผี ฟังความผี (ป.)
• กินมำมำ บ่คลำเบิ่งท้อง (ป.)
• กินแมงวันบ่เบื่อ (ป.)
• กินผู้เดียวบ่ปันหมู่ งูเขียวเกี้ยว (ป.)
• กินช้างบ่เหลือ กินเสือบ่อิ่ม (ป.)
• กินได้ไส้ยาว (ป.)
• กินพวมฮ้อน ฟ้อนพวมเมา (ป.)
• กินแกงแลนปากเป็นหลายลิ้น กินแกงชิ้นปากปลิ้นหลายความ (ป.)
• กินเข้าเย็นเอ็นโค็ยไค่ กินเข้าฮ้อนโค็ยอ่อนนวยนาย (ป.)
• กินนำพี่กะเจ็บท้อง กินนำน้องกะเจ็บปูม (ป.)
• กินผักทังเครือ กินหมากเขือทังข้วน (ป.)
• กินหอยเข้ายัง กินหังเข้าเหมิด (ป.)
• กำพร้าซากจวบนม ผีเผดพ้อเข้าสาก (ป.)
• ของกินน้อยจนใจผู้แบ่ง (ป.)
• ของกินบ่กินมันเน่า ของเก่าบ่เล่ามันลืม (ป.)
• คนกินแฮง บ่ท่อผีกินแฮง (ป.)
• งัวบ่กินหญ้าอย่าข่มเขาหัก หมูบ่กินฮำอย่าตีดังเว้อ (ป.)
• งัวเห็นแก่หญ้า ขี้ข้าเห็นแก่กิน (ป.)
• เจ้าเฮือนพาเว้า เจ้าเหล้าพากิน (ป.)
• ช่างหล่อได้กินท่อขี้หี ช่างตีได้กินท่อหน่อแตด (ป.)
• ชิ้นบ่ได้กิน หนังบ่ได้ฮองนั่ง กระดูกแขวนคอ (ป.)
• ได้กินย้อนหี ได้สี้ย้อนฝัน (ป.)
• ได้กินว่าดี ได้สี้ว่าม่วน (ป.)
• ดังแม่นขอ อิ่มท้องแม่นควาย (ป.)
• เต่าหากินกุ้มปากเต่า แลนหากินกุ้มปากแลน (ป.)
• ของกินบ่แซบให้ฮ้อน เมียบ่งามให้หนุ่ม (ป.)
• นกกระแตดเด้าหากินไกลเขต (ป.)
• น้ำขึ้นปลากินมด น้ำลดมดกินปลา (ป.)
• บ่กินผักบ่มีเหยื่อท้อง บ่เอาพี่น้องเสียหน่อเสียแนว (ป.)
• ปลาใหญ่กินปลาน้อย ปลาสร้อยกินปลาซิว ปลาซิวบ่มีแนวกินกินดิน (ป.)
• ผู้กินกินพอฮาก ผู้อยากอยากพอตาย (ป.)
• ยามกินบ่เฮียก ยามเวียกแล้วใช้ (ป.)
• สมพอกันมันจั่งมันพอกิน (ป.)
• เห็นของกินอยากบวช เห็นหีสวดอยากสิก (ป.)
• หนูกินม้อนจั่งเห็นคุณแมว ลูกแขวนแอวจั่งเห็นคุณพ่อแม่ (ป.)
• อยากกินหลายได้กินท่อก้อย อยากกินน้อยได้กินท่อโป้มือ (ป.)
• คะลำน้ำกินต่อน (ป.)
• อย่ากินขี้ อย่าสี้หมา (ป.)
• อยู่ใกล้เกลือกินดั่ง อยู่ใกล้ครั่งย้อมครั่งบ่แดง นอนสะแคงกอดสาวบ่อุ่น สวดจุ้มบุ้มมืองุ้มบ่เถิง (ป.)
• กินยาต่างผู้ไข้ เผาผีตางเอาถ่าน (ป.)
• อยากเข้าอย่าหุงหลาย อืดนอนนานตาย (ป.)
• เอิ้นกินแล่นใส่ เอิ้นใช้แล่นหนี (ป.)
• เฮ็ดดีผีปันนาให้กิน (ป.)
• ยามกินแล้วง่าย ยามคลายแล้วยาก (ป.)
• กินแม่นปาก ยากแม่นท้อง เทียวขี้แม่นขา (ป.)
• กินน้อยบ่ตาย กินหลายเป็นข้อย (ป.)
• กินอิ่มแล้วบ่อยาก นอนหลับแล้วบ่ย้าน (ป.)
• เลี้ยงเหลือเกืออิ่ม (ป.)

หมวดทุกข์สุข

• คาดทุกข์บ่ห่อนมี คาดมีบ่ห่อนไฮ้ คาดได้บ่ห่อนเสีย คาดเป็นผัวเป็นเมียบ่ฮ้อนฮ้าง (ป.)
• ถากไม้ขวานบ่เข้านี่กะยาก บ่มีเข้ากินลูกหลานหลายนี่กะยาก ตายบ่มีพี่น้องหามไปถิ้มนี่กะยาก ตอกลิ่มใส่ลายขัดนี่กะยาก ไปวัดมนต์เจ้าหัวบ่อยู่นี่กะยาก ไต่ขัวไม้ลำเดียวนี่กะยาก เทียวทางไกลบ่มีเพื่อนนี่กะยาก ป้องไก่เถื่อนในดงนี่กะยาก (บ.)
• ทุกข์ให้เลี้ยง ปากเกลี้ยงให้ไล่หนี (ป.)
• คนทุกข์ใช้ของดี คนมีใช้ของขาด (ป.)
• เห็นเขาทุกข์อย่าทาน เห็นเขามานอย่าท้วง (ป.)
• ทุกข์เพิ่นบ่ว่าดี มีเพิ่นจั่งว่าพี่น้อง ลุงป้าเอิ้นว่าหลาน (ป.)
• ทุกข์คอบปาก อยากคอบท้อง เคยแล้วอยู่บ่เป็น (ป.)
• ทุกข์บ่มีเสื้อผ้าฝาเฮือนเพกะพออยู่ ทุกข์บ่มีเข้าอยู่ท้องนอนลี้อยู่บ่เป็น (ป.)
• ทุกข์หนึ่งลูกตายเสีย ทุกข์สองเมียตายจาก ทุกข์สามพรากพี่น้องหนีไปไกล ทุกข์สี่ลงไปไทยค้างัวต่าง ทุกข์ห้าผัวเมียฮ้างปะกัน ทุกข์หกไปนอนวันพรากพี่น้อง ทุกข์เจ็ดป้องหมูน้อยลงไปขาย ทุกข์แปดพ่อแม่ตายแสนคึดฮอด ทุกข์เก้าบ่มีเมียกอดนอนอยู่ผู้เดียว ทุกข์สิบเทียวทางหลงยามค่ำ ทุกข์สิบเอ็ดฝนตกฮำฟ้าฮ้อง ทุกข์สิบสองเจ็บปวดท้องบ่มียา ทุกข์สิบสามทุกขาขี้หน่อโม้ (บ.)
• ทุกข์ให้เลี้ยงม้า กำพร้าให้เลี้ยงหมู (ป.)
• เทียวทางไกลอยากน้ำนี่กะยาก ปวดม้ามไกลหมอยานี่กะยาก เฮ็ดนาน้ำท่วมกะยาก อยากเหล้าบ่มีกินนี่กะยาก ฝนตกลินปวดท้องขี้นี่กะยาก (บ.)
• บ่ทุกข์บ่ยาก บ่อึดบ่อยาก (ป.)
• มีเงินเว้าได้ มีไม้เฮ็ดเฮือนงาม (ป.)
• มีเงินให้เพิ่นกู้ มีชู้ให้เพิ่นเล่น (ป.)
• มีเป็นคน จนเป็นหมา (ป.)
• สุขเมืองฟ้ามีแต่แดดกับฝน สุขเมืองคนมีแต่กินกับสี้ (ป.)
• สุขเพราะมีเข้ากิน สุขเพราะมีดินอยู่ สุขเพราะมีคู่นอนนำ สุขเพราะมีเงินคำใช้เต็มไถ่ สุขเพราะมีเฮือนหลังใหญ่มุงแป้นกระดาน สุขเพราะมีลูกหลานหลายมานั่งเฝ้า (ป.)
• อยากทุกข์ให้เป็นนายคน อยากสาละวนให้เอาเมียแม่น้อย อยากให้เขาป้อยให้ขี้ใส่หนทาง (บ.)
• อยากจนให้ขี่ถี่ อยากมีให้ให้ทาน (ป.)
• อยากทุกข์ให้เป็นนาย อยากสำบายให้เป็นแหล้ง (ป.)
• อยากทุกข์ให้ค้าควาย อยากรวยให้ค้าโบกค้าเบี้ย (ป.)
• อยากมีหลายมันไฮ้ อยากได้หลายมันตาย (ป.)
• อยากมีให้ยืมเงินไปค้า อยากขึ้นชั้นฟ้าให้ฆ่าเจ้าเอาของ (ป.)
• ฉฮ่งทุกข์แฮ่งซ้ำ หีบ้ำถืกโค็ยกิ (ป.)

หมวดคน

• คึดต่อพี่เป็นฮิบฮี่ คึดต่อน้องเป็นล้องค้อง คึดต่อโตเป็นโปโพพ้นเพิ่น (ป.)
• คึดต่อน้ำห้วยหน้าดีฮ้ายส่องบ่เห็น (ป.)
• ซ่าเพิ่นดี ซ่าโตหีติดดาก (ป.)
• โตบ่ช่างว่าไม้บ่เหนียว โตหีเคียวว่ากรรมก่อนกี้ (ป.)
• ผ้าบ่ขาดอย่าอยากนุ่งผ้าลาย เมียบ่ตายอย่าอยากเอาเมียใหม่ (ป.)
• เพิ่นซังโตอย่าโงซังตอบ (ป.)
• มืนตาบ่เห็นพี่ ตี่ตาบ่เห็นน้อง (ป.)
• ว่าโตกระดัดเขาแฮ่งกระด้อ ว่าโตจ้อก้อเขาแฮ่งนั่งตอ (ป.)
• อย่าเชื่อใจทาง อย่าวางใจคน มันจนใจโต (ป.)
• อยากให้เพิ่นฮักให้ฮักเพิ่นก่อน อยากให้เพิ่นซังให้ซังเพิ่นก่อน (ป.)
• อยากให้เพิ่นดับโตดับ อยากให้เพิ่นวายโตวาย อยากให้เพิ่นตายโตตาย (ป.)

คลิกไปอ่าน  หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท