ภาษิตโบราณอีสานนี้บางส่วนจะปรากฏอยู่ในคำผญา แต่มีบางส่วนจะเป็นคำกลอนหรือข้อความสั้นๆ ที่มีความหมายให้ได้คิด จึงได้แยกออกมาอีกต่างหาก โดยแยกเป็นกลุ่มๆ ตามความหมายที่กล่าวถึงดังนี้

1. หมวดปัญญา, หมวดการศึกษา, หมวดบุญบาป, หมวดคบหา
2. หมวดกิน, หมวดทุกข์สุข, หมวดตน
3. หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท
4. หมวดเบ็ดเตล็ด

หมวดคน

• คนหลักค้าใกล้ คนใบ้ค้าไกล (ป.)
• คนต่างคน ขนก้นต่างกัน (ป.)
• คนต่างบ้าน ว่านต่างสวน (ป.)
• คนดีบ้านนอก บ่ท่อกอกซอกในเมือง (ป.)
• คนลายใน เสือลายนอก (ป.)
• ควายตู้มักชน คนจนมักเว้า (ป.)
• โง่คนอยู่ใต้ โง่ไม้อยู่เทิง (ป.)
• ซื่อหลายเขาเอาเฮ็ดขื่อ โงหลายเขาเอาเฮ็ดด้ามเกี่ยว เคียวหลายเขาสี้ (ป.)
• ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน (ป.)
• ตาบอดคลำช้างมักเถียงกัน (ป.)
• นกเค้าท้วงตาแม่ (ป.)
• บวชสามที ชีสามเทื่อ (ป.)
• ไปบ่ดีแพ้ฮ่าง ย่างบ่ดีแพ้คีง (ป.)
• ผีหลอกบ่ท่อคนหลอก (ป.)
• ผู้ตื่นเดิกขี้ใกล้ ผู้ตื่นสวยขี้ปลายท่ง
• ผู้ดีตาย หน้าลายยัง (ป.)
• ผีเขี้ยวทางบน คนเขี้ยวทางลุ่ม (ป.)
• ผู้ตายขายผู้ยัง ผู้ยังขายผู้ตาย (ป.)
• ฝนตกขี้หมาไหล คนจังไฮพ้อกัน (ป.)
• ไม้ลำเดียวยังต่างปล้อง พี่น้องยังต่างใจ
• ลูกมีพ่อมีแม่ แหมีจิดมีจอม (ป.)
• เลือกผักถืกบ้ง เลือกขาจ้งถืกขามะเฮ็ง (ป.)
• หัวดำไปก่อน หัวด่อนนำหลัง (ป.)
• อย่าให้เขาตัดตีนสินมือ (ป.)
• เอาเมียสาวปานได้งัวซาวแม่ ได้เมียแก่ปานได้แม่ซาวคน (ป.)
• ฮ้ายสามที ดีสามเทื่อ (ป.)

หมวดการงาน

• กำขี้ดีกว่ากำตด (ป.)
• ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง (บ.)
• เกิดหลายปีเห็นหีหลายส่ำ หีแหล้แหล้ก่ำก่ำน้อยใหญ่กะเห็น (ป.)
• ใกล้สิได้นั่งเมืองปวดท้องขี้ (ป.)
• งานหลวงบ่ขาด งานราษฎร์บ่ไล (ป.)
• ช่างเหล็กใช้พร้าข้อ ช่างหม้อใช้หม้อแตก (ป.)
• ช่างให้เชาว์ เหลาให้เกลี้ยง (ป.)
• ช่างมือมันยาก ช่างปากมันง่าย (ป.)
• เดือนหกให้หว่านกล้า เดือนห้าให้แต่ไถ (ป.)
• เดือนหกอย่าขี่ม้า เดือนห้าอย่าไต่ขัว (ป.)
• ตื่นแต่เช้ากินยอดฟ้า ตื่นสวยกินขวยขี้ไก่โป่ (ป.)
• ตาสิบอดมันแดง ของสิแพงมันถืก (ป.)
• นั่งให้เบิ่งที่ หนีให้เบิ่งบ่อน อยู่ให้ปลูกมอน หนีให้ชอนฮั้ว (บ.)
• นาแล้วฆ่าควายเถิก เศิกแล้วฆ่าคนหาญ (ป.)
• หนักอย่าเซา เบาอย่าแล่น (ป.)
• หนักบ่เอา เบาบ่สู้ (ป.)
• นอนคว่ำให้เบิ่งเชือกควาย นอนหงายให้เบิ่งฟ้า (ป.)
• บ่อนต่ำให้คูณ บ่อนนูนให้ถาก (ป.)
• บ่ย้อมบ่แดง บ่แปลงบ่ใหม่ (ป.)
• เบิ่งวัดให้เบิ่งฐาน เบิ่งบ้านให้เบิ่งครัว (ป.)
• ไปเศิกไปฆ่า ไปค้าไปตั๋ว (ป.)
• ไปป่าอย่ามาดาย หาฟืนตายมาแก้งก้นหม้อ (ป.)
• ไปค้าสามปี บ่ท่อหีสามบ่อ (ป.)
• เพิ่นขี้จั่งหาขอน เพิ่นนอนจั่งหาที่ (ป.)
• พาเศรษฐีไปค้า พาหีหมอยไปยามย่า (ป.)
• ฟันขวานให้ล่ำปลายผ้า ฟันพร้าให้ล่ำปลายตีน (ป.)
• ฟ้าวบวช ฟ้าวสิก ฟ้าสเอาเมีย ฟ้าวปะ (ป.)
• มื้อแลงกวาดเข้า มื้อเช้ากวาดออก (ป.)
• ไม้มิ้นบ่ท่อมือเถิง (ป.)
• มือบ่พายอย่าเอาตีนจุ่มน้ำ (ป.)
• ยามเฮ็ดให้เฮ็ดคือข้า ยามกินกินคืออาชญา (ป.)
• ยามหาให้หาคือไก่ ยามกินให้กินคือแม่ไก่ (ป.)
• ลาบงัวอย่าแพงเข้าคั่ว (ป.)
• ให้ฮักผู้แฮง ให้แพงผู้ใช้ (ป.)
• ให้ตื่นเดิกคือกา ให้หากินคือไก่ (ป.)
• หาบดีกว่าคอน นอนดีกว่านั่ง (ป.)
• เห็นช้างขี้ อย่าขี้นำช้าง (ป.)
• หาบฝุ่นใส่นาขุน (ป.)
• หมั่นเทื่อเดียวหลังฮ้าน คร้านเทื่อเดียวหลังหัก (ป.)
• หาบชิ้นไปสู่ปากเสือ พายเฮือไปสู่ปากเงือก ฝั้นเชือกไปสู่ดังควาย (ป.)
• หมอยาหลวงโตเป็นพยาธิ หมอสินาดกวางขี้ใส่นา หมอหูฮาโตตายบ่ฮู้เมื่อ (ป.)
• หมั่นดอคอหัก (ป.)
• อย่าเฮ็ดกว่าได้ อย่าใช้กว่ามี (ป.)
• อย่าปืดอุ่มไม้หางู (ป.)
• อย่ากินน้ำย้อยศอก (ป.)
• อย่าฟันครกไม้ทอง อย่าเจาะกลองไม้ม่วง อย่าซดบ่วงทางขวาง (ป.)
• อย่าเอาเศิกมาใส่บ้าน อย่าเอาว่านมาใส่สวน (ป.)
• อย่าอาบน้ำบ่อนหนึ่ง สีขาบ่อนหนึ่ง (ป.)
• อยู่บ้านเพิ่นอย่าดูดาย ปั้นฮูบงัวฮูปควายให้ลูกเพิ่นเล่น (ป.)
• อยากฮอดไวให้คลาน อยากฮอดนานให้แล่น (ป.)
• อยากเบิ่งวัดให้เบิ่งฐาน อยากเบิ่งสมภารให้เบิ่งจัวน้อย (ป.)
• ฮ้ายโดดหนี ดีโดดเข้า (ป.)
• เฮ็ดตางลี้ ขี้ตางเซามีแฮง (ป.)
• เฮ็ดนาว่าปีหน้า ไปค้าว่าปีฮือ (ป.)
• เฮ็ดให้ส้ม ต้มให้สุก (ป.)
• เฮ็ดนาอย่าแพงกล้า ไปค้าอย่าแพงทึน (ป.)
• เฮ็ดเฮือนแล้วยังโฮง (ป.)
• ฮ้ายกว่าขี้ ดีกว่าบ่มี (ป.)
• เฮ็ดอีหลีจั่งเห็นหีลูกสาวเพิ่น เฮ็ดเล่นเล่นเห็นแต่ซิ่นมัน (ป.)
• เฮ็ดนาบ่เสียไฮ่ เลี้ยงไก่บ่เสียฮัง (ป.)
• เฮ็ดบ่ได้ ใช้บ่เป็น เกิดอุบาทว์ (ป.)
• เฮ็ดให้เป็น เข็นให้ขาด (ป.)

หมวดประมาทและไม่ประมาท

• กันดีกว่าแก้ แฮดีกว่าลั้ว เอาผัวดีกว่าอยู่เปลี่ยว (ป.)
• เกวียนหล้ม เพราะเพลาหลม (ป.)
• กลางคืนเป็นนกเต็น กลางเว็นเป็นนกเค้า มื้อเช้าเป็นแมวโพง (ป.)
• ขี้ดินดากติดหัวเอิ้นว่าหอน (ป.)
• สิถ่มน้ำลายให้เหลียวเบิ่งป่อง สิเต้นข่วมห่องให้เหลียวเบิ่งหนาม สิถามให้เหลียวเบิ่งหน้า พร้าเข้าอย่าฟันแฮง ของเพิ่นแพงอย่าเข้าใกล้ ได้โชคแล้วอย่ามัวเมา (ป.)
• ได้ใหม่ลืมเก่า ได้เต่าลืมหมา ได้ปลาลืมแห ได้แพรลืมผ้า ได้หนาลืมหลัง (ป.)
• ตักแตนบ่สมพอดีดกะดีด นกปีดบ่สมพอบินกะบิน (ป.)
• เถ้าเสียดาย ตายเสียชื่อ (ป.)
• เถ้าแต่กาย หัวใจบ่เถ้า (ป.)
• ไฟไหม้ป่าจั่งเห็นหน้าหนู น้ำถ่วมฮูจั่งเห็นจิหล่อ (ป.)
• ไม้แก่กว่าหลัว จัวแก่กว่าพระ ไม้ลื่นวา ปลาลื่นฮ้อย เด็กน้อยลื่นผู้ใหญ่ (ป.)
• มัวเมาไห้นำผีตายบ่เป็นประโยชน์ ไห้ต่อหม้อกระเบื้องยังสิได้คั่วขอ (ป.)
• ไม้บ่ทันแทกด้ามอย่าได้อ่าวฮอนตัด เกรงบ่เถิงภายลุนสิโพดมือเมือหน้า (ป.)
• แมงวันเขียวตายย้อนขี้ สาวผู้ดีตายย้อนอ่ง (ป.)
• ไม้อ่อนบ่ห่อนหัก (ป.)
• ยามยากคึดเถิงนาย ยามตายคึดเถิงพระ (ป.)
• หล้มบาดจอด ตาบอดบาดเถ้า คางบ้ำบาดสิตาย (ป.)
• ไวหลายถืกมอง วองหลายถืกข่าย (ป.)
• เว้าจอดจอด บ่ฮอดกะฮ้าน (ป.)
• สี่ตีนยังฮู้พลาด นักปราชญ์ฮู้หลง หงษ์คำถืกบ้วง ควายเถ้าถืกไถ (ป.)
• สนุกอย่านอน เมียวอนอย่ายิน เฮ็ดกินอย่าคร้าน เข้าบ้านอย่าอาย เห็นผีตายอย่าขี้เดียด (ป.)
• ใหญ่ย้อนกินเข้า เถ้าย้อนเกิดหลายปี (ป.)
• หูหนวกเว้าสามหาว ตาบอดเว้าแส่วดาว (ป.)
• อยู่ป่าอย่าท้าเสือ ขี่เฮืออย่าท้าเงือก (ป.)
• อย่าหาเหาเพิ่นมาใส่หัวโต (ป.)
• เฮ็ดนาเหมิดปี ไฟไหม้เล้าเข้า (ป.)

คลิกไปดู  หมวดเบ็ดเตล็ด