เพลงเซิ้งต่างๆ เป็นเพลงที่ใช้ร้องประกอบพิธีกรรม ตามความเชื่อของชาวอีสาน ใช้ร้องโดยมีจุดมุ่งหมายในการร้อง เพื่อให้เกิดความสนุกสนาน ดึงดูดให้คนไปร่วมพิธี และการร้องเพลงเซิ้งยังเป็นสื่อกลางในการขอความร่วมมือในพิธีนั้น เช่น ขอเงิน ขอสิ่งของ หรือขอความร่วมมืออื่นๆ ตามแต่จะต้องการ การร้องเพลงเซิ้งจะประกอบด้วยคนขับกาพย์นำ และจะมีลูกคู่คอยร้องรับ ลักษณะบทเพลงจะเป็นเพลงแบบด้นกลอนสด

เซิ้งบั้งไฟ

การเซิ้งบั้งไฟ เป็นการบวงสรวงอ้อนวอนแด่พญาแถน เพื่อขอให้ฟ้าฝนตกต้องตามฤดูกาล เพื่อให้ชาวบ้านได้ทำไร่ ทำนากัน บทเซิ้ง ที่ใช้เป็นคำกลอนภาคอีสานชนิดหนึ่งที่เรียกว่า "กาพย์" ซึ่งวรรคหนึ่งประกอบขึ้นด้วยคำจำนวน 7 พยางค์ คำสุดท้ายของวรรคแรกจะสัมผัสกับคำที่ 1 หรือคำที่ 3 ของวรรคถัดไปอย่างนี้เรื่อยๆ

การเซิ้งบั้งไฟ

กาพย์เซิ้งบั้งไฟ (กาพย์วิฑูรย์บัณฑิต)

เซิ้งนางแมว

พิธีแห่นางแมว เป็น พิธีขอฝน เมื่อปีใดที่ภาคอีสานแห้งแล้งฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล ชาวอีสานจะทำพิธีแห่นางแมว เพื่อขอฟ้าขอฝน เริ่มจากการคัดเลือกแมวสีดำตัวเมียมา 1-3 ตัว นำไปใส่ลงในกระทอหรือเข่ง ที่มีฝาปิดพร้อมพูดว่า "นางแมวเอย ขอฟ้า ขอฝน ให้ฝนตกลงมาด้วยเด้อ" จัดตั้งเครื่องบูชาพร้อมตั้งจิตอธิษฐานขอน้ำฝน ชาวบ้านจะเตรียมขบวนแห่นางแมวไปภายในหมู่บ้าน พอผ่านบ้านใครเจ้าของบ้านจะเตรียมน้ำมาสาดไปให้ถูกขบวนแห่ และตัวนางแมวด้วย ขณะที่แห่ไปนั้นคนที่ร่วมขบวนแห่จะร้องคำเซิ้งแห่นางแมวพร้อมกัน โดยมีผู้นำคนหนึ่งและผู้คนในขบวนจะร้องตาม ชาวอีสานมีความเชื่อว่า หลังจากประกอบพิธีแห่นางแมวแล้วฝนจะตกลงมาตามคำอ้อนวอน ในคำเซิ้งนางแมวมีอยู่ว่า

ฟ้อนแห่นางแมว

เซิ้งแม่นางด้ง

พิธีเต้าแม่นางด้ง หรือ แห่แม่นางด้ง เป็นพิธีขอฝนของชาวอีสานเช่นกัน โดยนำกระด้งมาคู่หนึ่ง ใช้ไม้คานสองอันมัดไขว้กันเป็นรูปกากบาท เอากระจก หวี ปั้นข้าวเหนียว กำไลมือ แหวนของหญิงหม้าย วางลงในกระด้ง แล้วเอากระด้งอีกใบหนึ่งครอบข้างบนแล้วมัดติดกับไม้คาน เตรียมหลักไม้ไว้สองหลัก หลักหนึ่ง เป็นหลักแล้ง อีกหลักหนึ่งเป็นหลักฝน หัวหน้าจะทำพิธีโดยจัดเครื่องบูชาด้วยขันธ์ 5 และเหล้าก้อง ไข่หน่วย อธิษฐานขอน้ำฝน ให้คนสองคนจับไม้คาน เต้าแม่นางด้ง หัวหน้าพิธีจะนำชาวบ้านกล่าวคำเซิ้งแม่นางด้งเป็นวรรคๆ เมื่อกล่าวคำเวิ้งจบบทหนึ่ง หากแม่นางด้งเคลื่อนไปตีหลักฝนฝนก็จะตก และถ้าหากเคลื่อนไปตีหลักแล้งฝนก็จะแล้ง ใจความในคำเซิ้งแม่นางด้งจะเป็นการพรรณาสภาพของพืชผล ที่กำลังคอยฝนและคำกล่าวอ้อนวอนขอให้ฝนตก

เซิ้งแม่นางด้ง

เซิ้งผีโขน

การเซิ้งผีโขน เป็นการละเล่นอย่างหนึ่งในช่วงงานบุญมหาชาติ ประชาชนจะจัดขบวนแห่เป็นผีโขน โดยผู้ชายภายในหมู่บ้านจะจัดหาเครื่องดนตรี และทำหน้าผี พร้อมทั้งหาเสื้อผ้าคลุม แล้วจะมาพร้อมกันก่อนวันบุญมหาชาติ 5-6 วัน ออกเรี่ยไรจัตุปัจจัยตามหมู่บ้านใกล้เคียง เพื่อสมทบทุนในงานบุญมหาชาติ ในการออกไปเรี่ยไรนี้จะมีบทร้องเรียกว่า กาพย์เซิ้ง เช่น
            ตัวอย่างบทเซิ้งผีโขนไหว้พระศรีอารีย์
                "โอ โอ่ โอ โอ่ โอ โอะ โอ๋ วาสุคนสูวาสู่คน ว่าสู่คนจะหัวมนปลาก่า ไผบ่ว่า ฟ้าสิผ่าหัวมัน (สร้อย)