ความทวยเรียงตามหมวดอักษร

	ความทวย :	"แม่มันฮ้องอีอี ลูกมันพีมั่นลั่น" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ หลากับไนเข็นฝ้าย หลาคือเครื่องมือปั่นฝ้ายให้เป็นเส้นใยเพื่อนำมาทอ ผ้าสมัยโบราณเวลาปั่นเสียงมันจะดัง อี อี หรือ อือ อือ ปั่นให้เป็นเส้น แล้วเขาก็จะม้วนเก็บไว้ที่เหล็กตัวที่หมุนให้ฝ้ายเป้นเส้น เหล็กนี้เขาเรียกกันว่า เหล็กไน ม้วนเข้าไปเรื่อยๆ ฝ้ายที่ม้วนเข้าไปในเหล็กไนก็จะโตขึ้นเรื่อยๆ การที่มันโตขึ้นนี้แหละที่เขาเรียกกันว่า พี ในภาษาอีสาน (ฮ้อง = ร้อง, พีหรือภี = อ้วน, มั่นลั่น เป็นกิริยาวิเศษของพี = อ้วนเนื้อแน่น)
	ความทวย :	"ม้าอี่ขาวหางยาวต้วยก้น บ่ให้ว่าต้นกล้วย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เด็กน้อยเอาขี้มูกเช็ดก้น สมัยก่อนเสื้อผ้าที่จะใส่ก็หายาก เด็กเวลาเป็นหวัดขี้มูกไหลก็จะเช็ดด้วยหลังมือ แล้วเอาไปเช็ดก้นตัวเอง (ต้วยก้น = เอามาทาที่ก้น)
	ความทวย :	"มีน้ำบ่มีปลา" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ น้ำบักพร้าว
	ความทวย :	"ยามมื้อเช้าเก็บเข้าบุงหวาย ยามมื้อแลงยายออกยายออก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ดาวเทิงฟ้า ดวงดาวบนท้องฟ้าเวลากลางคืนจึงเห็น พอรุ่งเช้าจะไม่เห็น (ยามมื้อแลง = ตอนเย็น)
	ความทวย :	"ยืนต่ำกว่านั่ง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ หมา (สุนัข)
	ความทวย :	"อยากให้ยาวแล้วปั่น อยากให้สั้นแล้วต่อ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เข็นฝ้าย และ ต่อยา อธิบายว่า การเข็นฝ้ายให้เป็นเส้นโดยใช้เครื่องมือที่เรียกว่า "หลา" ชาวอีสานเรียกเข็นฝ้าย การเข็นฝ้ายจะได้เส้นยาวออกไปเรื่อยๆ การต่อยา (จุดบุหรี่สูบ) จะทำให้ยา (บุหรี่) สั้นลงเรื่อยๆ
	ความทวย :	"ยาวคาคืบ ยัดเข้าหลืบฮูหนัง ทั่งไปทั่งมา น้ำแบ้นไหลออก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ คนสีฟัน (แปรงฟัน) (คาคืบ = แค่คืบ, หลืบ = ซอกหรือเงื้อม, ฮูหนัง = รูหนัง, ทั่งไป = ชักเข้า, ทั่งมา = ชักออก, น้ำแบ้น = น้ำอสุจิ (แต่ในที่นี้หมายถึงฟองน้ำของยาสีฟันที่ไหลออกจากปาก))
	ความทวย :	"ลงบ่เห็นฮอย ถอยบ่เห็นส้น" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เฮือ (เรือ)
	ความทวย :	"เลือดบ่ดีย้อมสีบ่แดง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คนชั่วที่ลื่นความพ่อแม่ (ลื่นความ = ไม่เชื่อฟัง)
	ความทวย :	"เลียทางปากเอาของใกล้ดากใส่กัน" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ หมาสิเซิงกัน (ดาก = ก้น, สิเซิงกัน = จะสัดกัน)
	ความทวย :	"ลมบ่มีฝน ฝนบ่มีหยาด" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	ลมบ่มีฝน คือ ลมปาก ฝนบ่มีหยาด คือ ฝนพร้า (ลับมีด)
	ความทวย :	"ศิษย์บ่มีครู ผักตูบ่มีบาน" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	ศิษย์บ่มีครู คือ คนเฮียน (เรียน) ด้วยตนเอง ผักตูบ่มีบาน คือ ผักตูโขง (ประตูหน้าวัด)
	ความทวย :	"ศาลาบ่อยู่กลางบ้าน คนย่านบ่อยากไป" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ศาลาพักศพ (ย่าน = กลัว)
	ความทวย :	"ศาลาบ่อยู่วัด แต่ว่าจัดไว้อยู่กลางเมือง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ศาลากลางจังหวัด
	ความทวย :	"สุกอยู่ดินกากินบ่ได้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ถ่านไฟแดงๆ
	ความทวย :	"สุกอยู่ฟ้า กายื้อบ่เถิง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ตาเว็น (ดวงตะวัน)
	ความทวย :	"สัตว์สี่ขากินสัตว์ขาเดียว สัตว์หัวเขียวกินสัตว์หน้าคว่ำ เต่ากินเห็ดเป็ดกินหอย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เต่ากินเห็ด และ เป็ดกินหอย (พึงสังเกตว่าปริศนาคำทายนี้แฝงคำตอบไว้ด้วยแล้ว ถ้าช่างสังเกตก็จะทราบทันที)
	ความทวย :	"เสียกแพ้แว้ แหย่เข้าฮูหนัง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ยาดม (เสียกแพ้แว้ = ลักษณะของหลอดยาดมที่เปิดฝาออกแล้ว)
	ความทวย :	"เสียกข่านหล่าน จำกั่นจำบัก ยกขาขึ้นผู้อยู่หลุ่มมีแฮง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ คนกั้งคันยู (เสียกข่านหล่าน = ลักษณะของการกางร่ม, จำกั่นจำบัก = ออกไปจนสุด, ร่ม ภาษาอีสานเรียกว่า คันยู)
	ความทวย :	"ส่วยคือใบพลู มีฮูอยู่กลาง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ หูควาย
	ความทวย :	"สามขาตั้งธรณีแหยแหย่ง อ้าปากขึ้นเห็นช้างคาบงา" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ก้อนเส้า หม้อนึ่ง หวดข้าว (การนึ่งข้าวเหนียวจะตั้งหม้อนึ่งบนเตาใช้หินก้อนเส้าวางสามก้อน แล้วนำหวดบรรจุข้าวเหนียววางบนหม้อนึ่งอีกที)
	ความทวย :	"ห้อยอยู่หลักบ่ตักกะเต็ม" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ บักพร้าว (มะพร้าวไม่มีใครเอาน้ำไปใส่มัน มันก็มีน้ำเป็นของตัวเอง)
	ความทวย :	"หายบ่เห็น เฮ็ดให้คนเป็นได้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ หายใจ (เฮ็ด = ทำ)
	ความทวย :	"หูอยู่ปาก ดากอยู่ท้อง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ หม้อกะทะ (ดาก = ก้น)
	ความทวย :	"อุดหลูดปูดหลูดออก ปูดหลูดเข้าเอาหัวตำ ผู้หญิงมักทำยามมื้อเช้ามื้อแลง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ สากกระเบือ (ยามมื้อแลง = ตอนเย็น)
	ความทวย :	"อ้อยมีรสหวาน เฮ็ดน้ำตาลบ่ได้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เครืออ้อยช้าง
	ความทวย :	"ฮ้อยคนเอิ้นบ่มีเพรียก แสนคนเฮียกบ่มีขาน" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ คนตาย
	ความทวย :	"อุ้มแล้วไห้ ปลงไว้แล้วเซา" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ คนเป่าแคน
	ความทวย :	"ฮากแดงๆ ไปแทงตาฝั่ง ฮากมันหยั่งเถิงเมืองนคร" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ แสงตาเว็น (แสงตะวัน) (ฮาก = ราก, ตาฝั่ง = ฝั่งน้ำ, เถิง = ถึง)
	ความทวย :	"ฮูเนินคือฮูคัน ฮูซันคือฮูลูก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ฮูคราด (คราด คืออุปกรณ์ปรับดินดำนาหรือก่อนปลูกพืช)
	ความทวย :	"เฮือบ่มีน้ำ ไปได้ทุกก้ำทุกภาย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เฮือหอ (เครื่องบิน)
	ความทวย :	"ฮอยใหญ่กว่าโต เอาโซ่ล่ามไว้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เฮือ

รู้จักความทวย | ลักษณะของความทวย | ประเภทของความทวย | ความทวยเรียงตามอักษร

ผญาอีสานเกี่ยวกับ “ฮีตสิบสอง”

ชุมพล แนวจำปา คัดมา/แก้ไข/ดัดแปลง จาก เว็บไซต์นี้

1. ฮีตในเดือนอ้าย

ตกฤดูเดือนอ้าย สายลมมาหนาวหน่วง เดือนนี้ตกหว่างช่วง สังโฆเจ้าเพิ่นเข้ากรรม
เฮามาพากันค้ำ ทำบุญตักบาตร ปริวาสซ่อยยู้ ซูค้ำศาสนา "

2. ฮีตในเดือนยี่

ฮอดเดือนสองอย่าซ้า ข้าวใหม่ปลามัน ให้เฮามาโฮมกัน แต่งบุญประทายข้าว
เชิญเจ้ามาโฮมเต้า อย่าพากันขี้ถี่ บุญคุณลานตั้งแต่กี้ พากันให้ฮักษา "

3. ฮีตในเดือนสาม

ฮอดเดือนสามท้องฟ้า ปลอดโปร่งสดใส ไปทางใด๋เห็นแต่คนใจบุญ ซะแซวเป็นคุ้ม
เหลียวเห็นซุมสาวน้อย พากันปั้นข้าวกี่ เฮือนละสี่ห้าปั้น พอได้เข้าใส่บุญ
พ่องกะบีบข้าวปุ้น ตกแต่งอาหาร มีเทิงหวานและคาว หนุ่มสาวมาโฮมต้อม "

4. ฮีตในเดือนสี่

ให้คอยซอมไปทางหน้า เดือนสิมาเป็นเดือนสี่ หลังจากบุญข้าวกี่สิมีบุญพระเวสเจ้า เฮาสิได้แต่งทาน
โขงเขตบ้านย่านถิ่นดินอีสาน สุขสำราญเหลือหลาย ม่วนยินกะเลยต้อน
ตกหว่างตอนคนตั้ง ใจฟังวอนวี่ ตอนกัณหาชาลี สิพรากพ่อแม่แก้วคนสิไห้นั่งฟัง
มีเพียงปีละครั้ง ให้เฮาซ่อยกันสาน จัดเป็นงานประเพณี ให้คนฮุ่นหลังฮู้ "

5. ฮีตในเดือนห้า

ตกฤดูเดือนห้า สายลมบ่มาผ่าน เห็นแต่ดอกจานบานแย้ม เต็มทั่วท่งนา
เดือนนี้บ่ได้ช้า ปีใหม่มาเถิง ให้พากันทำบุญ ปล่อยปลาลงน้ำ
เต่าสิถามหาบุ้น คนบุญสิมาปล่อย นกสิงอยง่าไม้ คอยถ้าตั้งแต่ฝน
เดือนนี้ม่วนจ้นๆ คนกะหลั่งมาหลาย เอาพระทรายมากอง ก่อเป็นเจดีย์ไว้ "

6. ฮีตในเดือนหก

ฮอดเดือนหกเสียงฟ้า ไขบอกข่าวทางคน มีแต่ฝนกับลมส่งเสียงกึกก้อง
สายตามองเห็นแล้ว ในใจกะให้ม่วน ส่วนว่าเขียดอีโม้ ลำเกี้ยวใส่ผู้สาว
เห็นปลาขาวปลาซิว ปลานิลปลากะเดิด แล่นหยอกล้อ กันเล่นเหลือหลาย
เดือนนี้เหมิดโทษฮ้ายบ่มีเรื่องเลิงหลง อัศดงดวงอาทิตย์ค่ำลงปลายไม้
เห็นแต่สีใสเน้น วันเพ็ญสิบห้าค่ำ วิสาขะเลิศล้ำ ชาวบ้านบ่อยู่เสย
ไผกะยิ้มเป้ยๆ ลงวัดเวียนเทียน ได้เวียนมาเถิง นพคุณคลองเค้า "

7. ฮีตในเดือนเจ็ด

เดือนเจ็ดเผาความฮ้าย อันตรายบ่มาผ่าน นิมนต์พระขึ้นบ้านเล็งเป้าเข้าสู่ธรรม
บุญสิมาซ่อยค้ำ ซูส่งราศรี บารมีผลทาน สิไล่มารเลยพ้น
ตั้งแต่คนเฮาได้ เคยได้ยินแต่ปางก่อน บุญซำฮะสละความเดือดฮ้อน เมืองบ้านสิซุ่มเย็น "

8. ฮีตในเดือนแปด

จันทร์เพ็ญแจ้ง ทอแสงใสสง่า เดือนแปดมาฮอดแล้ว สิแววขึ้นลึ่นหลัง
เดือนนี้สงฆ์เพิ่นยั้ง เข้าอยู่จำพรรษา ภาวนาอบรม ข่มใจสู่แลงเช้า
เฮามาพากันเข้า ทำบุญพร้อมพร่ำ ถวายผ้าอาบน้ำ ให้ญาท่านเพิ่นใช้สอย
เดือนแปดคล้อย เห็นลมทั่งใบเสียว เหลียวเห็นฝูงปลาขาว แล่นมาโฮมต้อน
กบเพิ่นนอนคอยถ้า ฝนลงมาสิได้ม่วน ลงเล่นน้ำ ส่งเสียงฮ้องซ่วนแซว "

9. ฮีตในเดือนเก้า

เดือนเก้ามาฮอดแล้ว บ้านป่าขาดอน เห็นนกเขางอยคอน ส่งเสียงหาซู้
เถิงฤดูเดือนเก้า อีสานเฮาท้องถิ่น เคยได้ยินประดับดิน ทานฮอดทอดถวาย
พ้นจากมารหยาบฮ้าย พากันอยู่เป็นสุข โพยภัยทุกข์อย่าผ่านผายมาใกล้
มีแต่สดใสจ้น คนจนแสนม่วน ต่างกะชวนพี่น้อง ลงโต้งแต่งทาน "

10. ฮีตในเดือนสิบ

โขงเขตบ้าน ย่านป่านาหวาย เถิงเดือนสิบ สิก่นมันมาต้ม
พ่องกะงมกอข้าว หาเทากำลังอ่อน พ่องกะคอนต่าน้อย ลงห้วยฮ่องนา
เดือนนี้บ่ได้ช้า พากันแต่งทานถง ข้าวสากลงไปวัด ให้หมู่สังโฆเจ้า
มีลาบเทาพร้อมหมกดักแด้ ของดีคั่วกุดกี่ ซุบบักมี้ กะมาพร้อมพร่ำกัน "

11. ฮีตในเดือนสิบเอ็ด

เดือนสิบเอ็ดว่านั้น หัวลมอ่วยโซยหนาว-สาแล้ว ส่วนผู้สาวสิขาลาย ส่วนผู้ชายสิขาเกลี้ยง
ได้ยินเสียงลมต้อง ปลายสำสาอยู่เวิ่นๆ หมาจอกเอิ้นสั่งซู้ กะปูหม่นเข้าฝั่งหนอง
นกแจนแวนออกฮ้อง หาคู่ผสมพันธุ์ ควายบักเทิกตกมัน ไล่ตำแต่ตอพร้าว
ฝูงปลาขาวลงโฮมต้อน ผู้สาวนอนขึ้ค้านตื่น ปลาดุกบืนค่อนสิแจ้ง หันหน้าเข้าใส่หลุม
ฟังเสียงฟ้าฮ้องตุ้ม เอิ้นสั่งฤดูฝน ฝูงหมู่คนลงเลาะ ไฮ่นาปลาข่อน
เดิกออนซอนจันทร์ใสแจ้ง ทอแสงใสสง่า ออกพรรษาห่อข้าวต้ม ลมล่อแต่หมู่ปลา
บัดนี้แล้ววัดสิเป็นกำพร้า บ่มีพระสิมานอน มาออนซอนแต่ทายก ไล่แต่งัวเข้ามาเลี้ยง
ได้ยินเสียงกลองโย่น วันเพ็ญสิบห้าค่ำ พระสิลาแม่ออกค้ำ ไตรมาสสิสั่งลา "

12. ฮีตในเดือนสิบสอง

เหลียวขึ้นเบิ่งท้องฟ้า เห็นแต่ว่าวเดือนสิบสอง ลมคะนองโชยพัด ง่ายมกะเลยมั่น
พอสมควรหาผ้า กฐินทานมาทอด ตลอดเดือนหนึ่งพุ้น หาได้ดั่งประสงค์
หลวงปู่คงไปหาผ้า หลวงตาดีหาน้ำคั่ง หลวงปู่สอนนั่งฝั่นด้าย หัวซ้ายเข้าใส่กัน
พอแต่ว่าง โลกมันเปลี่ยนเวียนวัน ปัจจุบันโยมเลยเฮ็ด แห่แหนเวียนตั้ง
ต่างกะหวังเต็มที่ เอาความดีบ่ดูหมิ่น บุญกฐินซ่อยค้ำ ทานทอดให้หมู่สงฆ์
ท่วมหรือแล้ง ขาดแหว่งบ่สมบูรณ์ ประเพณีทำบุญ พ่อแม่เฮาบ่เคยถิ่ม
เอาความดีเป็นลิ่ม สลักใจไว้คงถี่ สามัคคียึดไว้ อย่าไลถิ่มฮีตคอง….."

หมายเหตุ ผญาบทนี้ ชุมพล แนวจำปา นำมาเปลี่ยนแปลงบางอย่างคือ

1. แก้ไขบางคำที่คิดว่าผิดไปจากภาษาลาว (อีสาน) แน่ๆ
2. แบ่งวรรคตอนใหม่ เพื่อให้การอ่านออกเสียงเป็นธรรมชาติของผญา
3. ใส่หัวข้อกำกับไว้ด้านหน้า เพื่อแบ่งเป็น 12 เดือน ให้เห็นชัดเจน
4. ต้นฉบับก่อนผมจะแก้ไขคือ https://sites.google.com/site/kruarmmy/phya-xisan-keiyw-kab-hit-sib-sxng-khlxng-sib-si

หมายเหตุน้อย : จากอาวทิดหมู คำอีสานดั้งเดิมที่หนุ่มสาวรุ่นใหม่อาจไม่เข้าใจ (สงสัยอยากทราบเพิ่มเติมถามได้ ที่นี่)

ขี่ถี่ = ขี้เหนียว, ตระหนี่   ข้าวกี่ = ข้าวจี่    ข้าวปุ้น = ขนมจีน   ซอม = สังเกต, มองไปข้างหน้า  
ฮุ่น = รุ่น (คนอีสานจะออกเสียง ร เป็น ฮ เช่น รัก เป็น ฮัก, เรือน เป็น เฮือน เรียน เป็น เฮียน, รู้ เป็น ฮู้)  
ยิ้มเป้ยๆ = ยิ้มอย่างมีความสุข   ญาท่าน = พระครู, หลวงพ่อ  กุดคี่ = แมงกุดจี่  
ควายบักเทิก = ควายตัวผู้ (ที่ตัวใหญ่ กำยำ) 

ลำภูไท ฮีต ๑๒ โดย ต้นหญ้า ฟ้าอุดร (นุชญาอุดร )

[ เรื่องที่เกี่ยวข้อง : ฮีต ๑๒ คอง ๑๔ ]

ความทวยเรียงตามหมวดอักษร

	ความทวย :	"เนื้อจิ้มเนื้อ แซบเกินเชื่ออีหลี" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เด็กน้อยดูดนมแม่
	ความทวย :	"น้อยๆ มันนุ่งผ้าเหลือง ใหญ่ขึ้นมามันนุ่งผ้าเขียว" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ไม้ไผ่
	ความทวย :	"น้ำบ่มีฝน คนกินกะบ่ได้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ น้ำหมอก หรือน้ำค้าง
	ความทวย :	"นกกดตาแดง น้ำแห้งกะตาย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ตะเกียงเบิ๊ดน้ำมัน
	ความทวย :	"นกโก่นโต่น สี้ก้นแม่เจ้าของ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ลูกกุญแจ (โก่นโต่น = การเปลือยกาย)
	ความทวย :	"นาหนองน้อย บ่มีจอกบ่มีแหน มีปลาซิวหัวแป โตหนึ่งอยู่หั่น" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ปากกับลิ้น (หัวแป = หัวแบน)
	ความทวย :	"นอนหงายให้เขาขี่ เอามือตี่ยัดใส่" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เกิบ (ตี่ = คลี่ออก หรือแยกออก)
	ความทวย :	"บ่มีขาขึ้นกกไม้ บ่มีใส้ฮ้องดัง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ งู และ แมงง่วง (เรไร)
	ความทวย :	"บ่มีตาขึ้นต้นไม้ บ่มีไส้กินคน บ่มีขนนอนบวก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เครือไม้ (เถาวัลย์) ยุง และ ปลิง
	ความทวย :	"บักน้อยๆ แก่ไส้ลอดขอน" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เข็ม อธิบายว่า เข็มที่สอดด้ายเวลาเย็บผ้า ขอนนั้นคือ ดูกผ้า
	ความทวย :	"บักหัวโล่นโตนน้ำแต่เดิ๊ก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ กระบวยตักน้ำ (เดิ๊ก = ดึก)
	ความทวย :	"ใบมันท่อแป้นกี่ หมากมันจี่กินกะเป็น" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ กกกล้วย (แป้นกี่ = ไม้กระดานรองนั่งทอผ้า, กี่คือที่ทอผ้าของคนอีสาน)
	ความทวย :	"บานแพ่แว่ มีตั้งแต่ของดี" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เปิดหนังสืออ่าน
	ความทวย :	"บักน้อยๆ ไปค้าบ่เห็นฮอย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เฮือ เรือไปที่ไหนจะไม่มีรอยเหลือได้
	ความทวย :	"ป้องกะหลิ่วกิ่วกลาง ขึ้นกกยูงขึ้นกกยางกะได้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ มดแดง อธิบายว่า มดแดงมันตัวเล็กๆ คอดกิ่วกลางตัว ขึ้นต้นยูง ขึ้นต้นยางต้นโตๆ ก็ขึ้นได้คล่อง
	ความทวย :	"ปลาอีหยังตายแล้วกะยังถั่ง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	ปลาแดก
	ความทวย :	"ปลาหยังปลาบ่มีเลือด" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ปลาท่องโก๋
	ความทวย :	"เปิดสิ่นในวัด บ่ขัดศีลธรรม" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เปิดห่อคัมภีร์มาเรียน อธิบายว่า สมัยก่อนหนังสือใบลาน โบราณจารย์ท่านจะเอาผ้าซิ่นไหมที่คนยังไม่ได้ใช้มาห่อไว้
	ความทวย :	"ไปท่อไร่นา มาท่อก้อนเส้า" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ตึกแหกับตุ้มแห (ทอดแหกับตะล่อมเข้า)
	ความทวย :	"ปลดบ่หลุด" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ข้อง หมายถึง ข้องใส่ปลาที่ชาวอีสานทำขึ้น แต่คำตอบนี้เป็นเชาว์ปัญญา เพราะข้องก็คือติดๆ อย่างไม่หลุด ถ้าหลุดจะเรียกว่า ข้อง ได้อย่างไร
	ความทวย :	"ผู้อยู่โคกปั้นถ้วย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ มดลิ้น อธิบายว่า มดเวลามันขุดรูมันจะเอาดินมาวางรอบๆ รู กองดินนั้นมีลักษณะเหมือนถ้วย
	ความทวย :	"ผู้อยู่ห้วยสานมอง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ แมงย่างซิ้น อธิบายว่า เป็นแมลงชนิดหนึ่งคล้ายแมงมุม แต่ตัวใหญ่กว่าและยาวกว่า ลำตัวไม่มีขน ชอบทำตาข่ายดักอาหารกิน คนอีสานชอบกินแมลงชนิดนี้ด้วย
	ความทวย :	"ผู้อยู่หนองกองก้น" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ บักหอย หอยโข่งหรือหอยอะไรก็ตามเวลามันจะไปมันจะคว่ำหน้าลง และยกก้นขึ้นเคลื่อนตัวไป
	ความทวย :	"ผักกินบ่ได้ ไม้กินบ่เป็น" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ผักตู ผักตูคือประตู บางแห่งออกเสียงเป็นผักกะตู
	ความทวย :	"ผู้เฮ็ดบ่ได้ใช้ ผู้ใช้บ่ได้เฮ็ด" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ โลงผี
	ความทวย :	"ฝาอีหยังหย่างไปกะได้" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ปลาฝา
	ความทวย :	"ฝนบ่คม มีแต่ลมกับน้ำ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ ฝนตก
	ความทวย :	"เฝ้าบ่หนี ผีบ่ย่าน" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ อยู่ยาม
	ความทวย :	"พระฤาษีอยู่ในถ้ำ ฝนตกฮำปีละเทื่อ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ พระพุทธรูปยามสงกรานต์ อธิบายว่า พระพุทธรูปปีหนึ่งเขาจะเอาลงสรงน้ำครั้งหนึ่ง
	ความทวย :	"พระบ่ได้บวช บ่ต้องสวดกะนับถือ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ พระเจ้าแผ่นดิน
	ความทวย :	"พรหมสองหน้า ผู้ข้าเกิดนำ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ พ่อกับแม่
	ความทวย :	"พีเคิ่งกลาง หางหัวมันส่วย" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ งูกินเขียด (พีเคิ่งกลาง = อ้วนตรงกลาง, มันส่วย = มันเรียวปลาย)
	ความทวย :	"พิศหนู มีหูอยู่ปาก พิศนาคมีปากอยู่ท้อง พิศหล่องหง่องมีท้องอยู่หลัง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ กระทอ, มีดสะนาก และ หม้อกระทะ อธิบายว่า พิศหนู มีหูอยู่ปากคือ กระทอ พิศนาคมีปากอยู่ท้อง คือ มีดปาดหมากของคนแก่สมัยโบราณ (บางแห่งเรียกมีดสะนาก) พิศหล่องหง่องมีท้องอยู่หลัง คือหม้อกระทะ (พิศหนู ให้อ่านออกเสียงว่าพิดสะหนู, พิศนาค อ่านว่า พิดสะนาก)
	ความทวย :	"ไฟไหม้ป่าบ่ไหม้หมกเห็ด" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ โพนปลวก อธิบายว่า เวลาไฟไหม้ป่า โคลนปลวกหรือจอมปลวกจะไม่ถูกไหม้ด้วย
	ความทวย :	"ไฟไหม้ดัง บ่ไหม้ขี้มูก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ คนสูบยา เวลาคนสูบยา (บุหรี่) จะเอาควันออกทางจมูก (ดัง = จมูก)
	ความทวย :	"ฟ้าวบ่ไว ไฟบ่ลุก" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	ฟ้าวบ่ไว คือ ช้า และไฟบ่ลุก คือ ไฟฟ้า (ฟ้าว = รีบเร่ง)
	ความทวย :	"ภูเขาสูงบ่มีบ่อนตั้ง" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ โหง่นขี้ฝ่า (บ่อน = ที่, โหง่น = กลุ่มที่ตั้งขึ้นดำทะมึน, ขี้ฝ่า = ก้อนเมฆ)
	ความทวย :	"ภาชนะบ่มีแกง ภาแลงบ่มีข้าว" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ เดือนเคิ่งซีก (พระจันทร์ครึ่งซีก)
	ความทวย :	"ภูต่ำคนปั้น ภูเป็นชั้นคนทำ" เจ้าว่าแม่นหยัง?
	คำตอบ :	คือ คันแทนา กับ ตึกแถว (คันแทนา คือ คันนา)

รู้จักความทวย | ลักษณะของความทวย | ประเภทของความทวย | ความทวยเรียงตามอักษร