ภาษาพูดของผู้คนในภาคอีสานนั้นมีหลายสำเนียงที่แตกต่างกันไป ไม่มี "ภาษาอีสาน" นะครับ มีแต่เป็นภาษาพูดดั้งเดิมของชนเผ่าต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคนี้ซึ่งมีหลายกลุ่มชาติพันธุ์ [ เรื่องที่เกี่ยวข้อง : ชาติพันธุ์ชนเผ่าไทยในอีสาน ] ดังนั้น เมื่อท่านเดินทางไปท่องเที่ยวอีสาน ท่านจะได้ฟังสำเนียงเสียงพูดที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละจังหวัด คำที่เสนอในที่นี่รวบรวมมาจากที่กระผมอาวทิดหมู มักหม่วน ได้ตอบไว้ใน Facebook Fanpage มาแล้วแต่ค้นหาย้อนหลังยาก ท่านเว็บมาดเซ่อเลยขอร้องแกมบังคับให้นำมารวบรวมไว้ที่นี่อีกครั้งหนึ่ง แฟนนานุแฟนที่ต้องการทราบความหมายของคำ หรือประโยคใดก็สอบถามเพิ่มเติมมาได้นะขอรับ ยินดีนำมาตอบให้ทราบทั้งในเว็บไซต์และเฟซบุ๊คต่อไป

หน้าที่ : 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14

คำที่น่าสนใจนำมาเสนอในวันนี้คือ...

เอดเลด-เอดเปด-งัดถั่งงัด-คา-ซาว-เจ้งเพ้ง-เฟ้งเฟ้ง-งอย-วิน

เอดเลด

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "เอดเลด"

มีน้องสาวข้างบ้านเพิ่นไปอยู่ไทดน (อยู่ภาคกลางนานไปหน่อย) กลับมาบ้านได้ยินเสียงของยายดุหลานว่า "มึงกะบ่เบิ่งลูกน้อ พุ้นขี้มูกติดแก้มเอดเลด" กะเลยอยากฮู้ว่า "เอดเลด" มันแปลว่าหยัง

เอดเลด ว. เรียกขี้มูกติดอยู่ตามแก้มเด็กว่า ติดเอดเลด ถ้าจำนวนเล็กน้อยเรียก ติดแอดแลด. snot-smeared, describes child's face with mucus smeared on cheeks.

เอดเปด ว. เรียกสิ่งของที่มีลักษณะใหญ่และแบน ติดอยู่ตามแข้งขาหรือที่ใดที่หนึ่งว่า ติดเอดเปด ถ้าเล็กเรียกว่า ติดแอดแปด. describes large flat things (sticking to something), plastered to.

ตามความหมายข้างบนนั่นหล่ะ ก็เลยแถมมาอีกคำหนึ่งคือ "เอดเปด" อย่างว่า "จั่งแม่นสูโตติดกันแอดแปดน้อ ไปไสกะมาชวนกันไปบ่เคยห่าง บ่ได้เวียกอีหยังเลย" (พวกแกตัวติดกันจัง ไปไหนมาไหนก็ไม่ห่างกัน ไม่ได้งานการอะไรเลย)

ขี้มูกติดแก้มเอดเลด อย่าแคะขี้ดังเล่นเด้อ
(ภาพประกอบอาจสิชวนให้กินเข้าบ่ลงแหน่เด้อพี่น้อง)

งัดถั่งงัด

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "งัดถั่งงัด"

แฟนานุแฟนของเว็บเฮา คือสิมักฟังเพลงอีสานกันหลายเนาะ มื้อนี้มีคำถามมาจากหนุ่มเมืองสุราษฎร์ธานีแดนใต้ว่า "ชอบฟังเพลงอีสาน ได้ฟังเพลงชื่อ 'งัดถั่งงัด' แล้วอยากรู้จักความหมายของคำนี้ จังหวะดีแต่งงไม่เข้าใจครับ"

งัด ก. คัดให้เผยอ คัดให้เคลื่อน เช่น งัดตะปู งัดท่อนไม้ งัดเฮือ งัดแพ เป็นต้น. to pry.

ถั่ง ก. กระทุ้ง กระแทก กระทุ้งโปง เรียก ถั่งโป่ง. to jab (usually with blunt object), hit sharply.

ถั่ง ก. หลั่ง ไหล พุ่ง ซัด อย่างว่า เมื่อนั้นอาคั่งแค้นทูลทอดชุลีหลาน ยอมความขอขอดโดยดอมน้อย เซ็นเซ็นน้ำชลธาร์แถวถั่ง เยื้อนบ่ได้เฮให้สั่งผัว (สังข์) เมื่อนั้นเวราฮ้ายจำจวนภูวนาถ เขาก็ปัดกึ่งก้อนคำล้านใส่เหว คีงกลมกลิ้งนำแปวน้ำถั่ง ภูวนาถกลั้นใจน้อยมอดมัว (สังข์). to gush, flow.

ในเพลงมีเนื้อหาที่กล่าวถึง ชายหนุ่มที่ชอบพอหญิงสาว จะไปคุยที่บ้านก็กลัวว่าที่พ่อตา เลยอยากชวนสาวไปหาขุดหน่อไม้มาต้มแกง เพื่อจะได้มีโอกาสได้ใกล้ชิดกัน เมื่อไปขุดหน่อไม้ก็มีบางหน่อใหญ่ๆ อ่อนๆ น่ากินแต่มันลึกขุดยากหน่อย ก็ต้องออกแรงขุด งัดหน่อไม้ให้ขึ้นมา ยังไม่ออกก็กระทุ้งแรงๆ (ภาษาอีสานเรียก ถั่ง) ให้มันเคลื่อนจะได้ดึงออกมาได้

แต่เจตนาของคนเขียนเพลงกับคนฟังจะเหมือนกันไหมไม่ทราบได้ กลัวว่าผู้ฟังจะคิดไปไกลไม่ได้ขุดหน่อไม้ กลายเป็นใช้หน่อไม้ขุดสาวไปซะงั้น ก็ดูใน MV มันสื่อที่นมหย่ายๆ นั่นแหละ 😀😃😁🤫

คา

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "คา"

มีคำถามมาจากน้องคนภาคกลางแถวราชรี (สงสัยสิฟังเพลงฮิตของหมู่วัยรุ่น "คารถแห่" มาเลยสงสัย บ่เข้าใจ) ถามมาว่า "ท่านพี่! อยากรู้ความหมายของสองคำนี้. “คารถแห่” กับอีกคำ “คาคอ” มีความหมายว่ายังไง" จัดไปครับ

คา ก. ติด, ขัด ทำงานไม่เสร็จเรียก คาเวียก ใช้หนี้ไม่หมดเรียก คาหนี้ ก้างติดคอเรียก ก้างคาคอ อย่างว่า กินหนังแห้งคาคอแค้นคั่ง ใผสะเดาะออกได้ชิเอาช้างใส่คาย (ผญา). to stick, get stuck, not be finished.

คา น. เครื่องจองจำคนทำความผิดต่อบ้านเมือง เรียก คา อย่างว่า ให้จับหมูใส่คา หมาใส่คอก วอกผูกแอว แมวใส่หับ กับใส่หนู ปูใส่ข้อง จ้อกแจ้ก จับไก่ใส่ยาง ฝูงหมู่คนเทียวทางผูกคล้อง ฝูงเขามีโทษต้องสูเจ้าแต่ภายหลัง อันได้ใส่คอกฮังฮิงแฮบ ติดจิบแจบจำจอง (เวส). pillory, cangue.

คา น. หญ้าคา ชื่อหญ้าชนิดหนึ่ง คล้ายแฝกใบคายแข็ง เอามากรองเป็นตับมุงหลังคา เรือนที่มุงหญ้าคา ฝาลายคุมอากาศถ่ายเทได้มีความชุ่มชื่นรื่นรม ราคาค่าสร้างก็ไม่แพง อย่างว่า เฮือนมุงหญ้าฝาเฮือนแอ้มไม้ไผ่ แม่นหลังใหญ่แลน้อย บ่พอฮ้อยค่ามัน (บ.). type of grass used for thatch roofing.

"คารถแห่" ความหมายคือ มีรถแห่ (เครื่องเสียงดังตู้มๆ และขบวนดิ้นถูกน้ำร้อนลวก กิ้งกือหลงทางเข้ากองไฟ) ขวางทาง ไปโรงเรียนหรือไปทำงานไม่ได้ไม่ทัน (ความจริง คือ ถูกมนต์สะกดจากเสียงเพลงลงไปดิ้นกับเขา หนีเรียน หนีงานนั่นเอง)

"คาคอ" ก็คือ ติดคอ อย่างกินปลาไม่ระวังก้างติดคอ หรือรู้ความลับบางอย่างไว้แล้วเขาใช้เงินจ้างปกปิด นี่ก็ "เงินคา(ติด)คอ" พูดไม่ได้

โอเคเนาะ คือสิพอเข้าใจ เบิ่งเอาตามฮูปที่แนบให้มาโลด ยังมีประโยคหนึ่งที่มักได้ยินออกมาจากปากคุณครูทางภาคอีสานว่า "นี่เธอ อย่ามาอวดเก่ง เอามาส้อให้ครูคานะ" (ความหมาย เธออย่าอวดเก่ง เอาแต่โจทย์ยากๆ มาถามให้ครูตอบไม่ได้นะ) จั่งซี้ กะว่าสอยเด้อครับ 😂😃😀😁🤫

ซาว

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "ซาว"

Cr. ภาพนี้มาจาก การ์ตูน บั่นทอน

ในภาพประกอบนี้มีคำว่า "มื่น" หรือ "ลื่น" ที่ได้ให้ความหมายอธิบายไว้แล้ว และมีคำถัดมาในการ์ตูนช่องที่ 3 ว่า "ซาว" อธิบายได้ดังนี้

ซาว ว. จำนวนยี่สิบเรียก ซาว อย่างว่า ได้เมียสาวปานได้งัวซาวแม่ ได้เมียแก่ปานได้แม่ซาวคน (ภาษิต) ลางเฮ่งถิ้มผิดชั่วซาววา เป็นคนสะเทินห่างการไกลชู้ ลางคนถิ้มแควนดายดูยาก เที้ยนไก่ผู้ขันชั้นซู่ตัว (ฮุ่ง). twenty

ซาว ก. คว้าจับ คว้าจับเรียก ซาว อย่างว่า มือซาวใกล้ไปมาโลมลูบ (ผาแดง) นางบ่รอนำท้าวมือซาวเอิ้นใส่ (โสวัจ). to grab.

อธิบายภาพ ช่องที่ 1 "หากเอาคนอีสาน 10,000 คนมายืนเรียงกันที่ขอบหน้าผา" หมื่นคือจำนวนนับ ช่องที่ 2 "คนที่ 10,000 จะตกหน้าผา" มื่น (ไม่ใช่หมื่นที่เป็นจำนวนนับ) คือลื่น ดังนั้นคนที่ลื่นจึงตกหน้าผา ช่องที่ 3 "คนที่ 20 จะช่วยเอาไว้" ซาว ในที่นี้ไม่ใช่จำนวนนับแต่เป็นกริยาของคนที่คว้ามือเพื่อนเอาไว้ได้ นั่นเอง แก็กของการ์ตูนที่คนอีสานแปลได้ง่ายสุดล่ะ

เจ้งเพ้ง

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสอคำว่า "เจ้งเพ้ง"

อ้ายแอดมินส่อยบอกน้องแหน่ "มื้อเซ้าอีแหม่ฮ้ายน้องว่า เสื้อผ้าหน้าแพกะบ่ฟ้าวซัก เบิ่งพุ้นกองเจ้งเพ้ง" น้องอยากฮู้ว่า "เจ้งเพ้ง" หมายความว่าจั่งใด๋น้อ น้องบ่เข้าใจอีหลี

เจ้งเพ้ง ว. มาก มูน สิ่งของที่รวมกันมากเรียก กองเจ้งเพ้ง. much, very much or large.

ความหมายที่แม่ว่าให้น้องหล้าคือ กองเสื้อผ้ากองใหญ่ กองมหึมา บ่เอามาซัก มับ่เหม็นบ่น้องหล้า สิ่งของที่นำมากองรวมกันมากๆ เรียกว่า "กองเจ้งเพ้ง" น้องกะเลยถืกแม่ "ฮ้ายเฟ้งเฟ้ง" ซั่นแหล่ว

เฟ้งเฟ้ง ว. เสียงดังเช่นนั้น เช่น เสียงดุด่าว่ากล่าวของคนโทสะจริต ดัง เฟ้งเฟ้ง. scolding, hollering.

เลยได้ไปสองคำเลยน้อมื้อนี้ จำเอาไว้เด้อคำเก่าๆ อีสาบ้านเฮา🤣😀😁🤔

งอย

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "งอย"

จากแฟนนานุแฟนขาประจำที่มักเพลงของสาวเสียงพิณ จินตหรา พูนลาภ โดยเฉพาะ "เต่างอย" ฟังกะม่วนเต้นกะมัน แต่กะยังบ่เข้าใจว่า "งอย" อันเต่าเป็นหยังจัง "งอย" หือม์...อ้ายแอดมิน

งอย ก. เกาะ จับ นกที่เกาะหรือจับกิ่งไม้เรียก งอยคอน อย่างว่า มาเซาจับง่าแงวงอบฮ้อง (หน้าผาก) ลางตัวพลัดพรากชู้งอยไม้กูกหา (ขูลู) ฟังยินสักกุณาเค้างอยคอนฮ้องค่อน พุ้นเยอ บางพ่องฮักฮ่วมชู้ชมก้อยเกี่ยวกอย (สังข์). to cling to, perch on.

อ้าย@มินกะบ่ฮู้คือกันว่า เต่า เพิ่นเป็นหยังจั่งไปงอยเทิงหิน งอยเทิงขอนไม้ งอยเทิงภูเขาจั่งซั้น อาจสิขึ้นไปชะเง้อคอยรอเต่าสาวๆ กะเป็นได้ แต่น้องจิน คือ พากันเต้นคักแท้ บ่แม่นพวกเต่าเต้นแบบนี้เด้อ โอยย้านแอวขาดเคิ่ง ฮ่าๆๆๆ

วิน

ภาษาอีสานวันละคำ มื้อนี้ขอเสนอคำว่า "วิน"

วิน ก. อาการหน้ามืดตาลาย เรียก วินหัว อย่างว่า ตาเหลือกค้างเป็นม้าป่วงวิน (กา). to be dizzy, feel faint.

ความหมายกะเบิ่งเอาเองความหมายตามภาพประกอบเด้อ ส่วน อ้าย@มิน กะรู้สึกวินวินคือกัน หิวเข้า อยากกินซกเล็กขมๆ ต้มแซบๆ คือสิส่วงวาบอยู่ 🤣😀😁

หน้าที่ : 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14